از مشکلات رایج دندان در اغلب موارد جلوگیری می‌شود. پیشگیری از این مشکلات مستلزم دو بار مسواک زدن در روز، روزی یک ‌بار نخ دندان کشیدن، رژیم غذایی سالم و معاینات دائمی دندان به منظور حفظ بهداشت دهان و دندان می‌باشد.

 انجام این کارها از پوسیدگی دندان، عفونت لثه، عفونت دندان یا ریشه آن، ساییدگی، بروز حساسیت دندانی و رشد کج دندان‌ها پیشگیری می‌کند. آگاهی شما از مشکلات رایج دندان و عوامل ایجاد کننده آن تاثیر به سزایی در جلوگیری از این مشکلات خواهد داشت.

 در این مقاله علاوه بر 12 مشکل رایج دندان، راه‌های‌ جلوگیری از بروز این مشکلات و نحوه درمان آنها بررسی می‌شود. 

بوی بد دهان

 بوی بد دهان یا هالیتوزیس خجالت‌ آور است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که علت دائمی بوی بد دهان 85 درصد افراد وضعیت دندان‌هایشان می‌‌باشد. این وضعیت شامل بیماری‌های لثه، پوسیدگی‌های دندان، سرطان دهان، خشکی دهان و وجود باکتری روی زبان می‌شود.

 استفاده از دهان شویه فقط بوی بد دهان را کمتر می‌کند. اگر دهان شما دائما بوی بد می‌دهد پیش دندانپزشک خود بروید تا او علت بوی بد دهان را بررسی نماید.

پوسیدگی دندان

 پوسیدگی دندان متداول‌ ترین بیماری دندان در دنیا است. این مشکل به خصوص در میان کسانی که دائما از مراقبت‌های پزشکی بهره مند نمی‌شوند رایج می‌باشد.

 پوسیدگی دندان زمانی پیش می‌آید که باکتری با مواد شیرین یا غذاهای نشاسته‌ای‌‌ ترکیب شود. این ترکیب اسیدهایی تولید می‌نماید که این اسید‌ها به مینای دندان آسیب می‌رسانند.

 در هر سن و سالی ممکن است دندان شما کرم بخورد. پوسیدگی دندان فقط محدود به کودکان نمی‌شود. بالا رفتن سن و فرسایش طبیعی مینای دندان باعث کرم خوردگی دندان‌ها می‌شود. بنابراین علت خشکی دهان سن و سال، بیماری یا تجویز دارو می‌باشد.

 دو بار مسواک زدن در روز، هر روز نخ دندان کشیدن و انجام معاینات دائمی بهترین راه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان است. ضمنا غذاهای سالم بخورید و از خوردن خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های خیلی شیرین اجتناب کنید. از دندانپزشک خود درخواست کنید تا راه‌های بیشتری برای سالم نگه داشتن دندان‌هایتان به شما پیشنهاد دهد.

بیماری‌های لثه

 بیماری لثه ناشی از عفونت لثه‌های اطراف دندان‌های شما است. همچنین عفونت لثه، دلیل اصلی از دست دادن دندان دائمی می‌باشد. تعدادی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بین بیماری لثه و مشکلات قلبی ارتباط وجود دارد. همه افراد می‌توانند به بیماری لثه مبتلا شوند اما ابتلا به این بیماری بعد از سن 30 سالگی متداول‌تر است. سیگار کشیدن عامل مهم بروز بیماری‌هایی نظیر دیابت و خشکی دهان می‌باشد.

 علائم بیماری لثه عبارتند از:  

• بوی بد دهان
• قرمزی، تورم، نرمی یا خونریزی لثه‌ها
• حساسیت دندانی
• احساس درد در هنگام جویدن

 ژنژیویت نام تخصصی بیماری لثه است. بیماری بافت‌های اطراف دندان، بروز بیماری‌های لثه را تسریع می‌کند. معاینات دائمی دندان، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از ابتلا به بیمار‌ی‌های لثه پیشگیری می‌کند. اگر علائم بیماری لثه را دارید پیش دندانپزشک خود بروید. درمان به موقع، از ایجاد مشکلاتی مانند از دست دادن دندان پیشگیری می‌نماید.

سرطان دهان

 سرطان دهان بیماری جدی و کشنده ای است. میلیون‌ها نفر به سرطان دهان مبتلا می‌‌شوند که ابتلا به این بیماری بعد از سن 40 سالگی رایج‌تر است. در ایالات متحده آمریکا هر ساعت یک نفر در اثر سرطان دهان  می‌میرد. در صورت تشخیص بیماری در مراحل اولیه و اقدام به معالجه، این سرطان در اغلب موارد قابل درمان می‌باشد.

 عواملی که باعث ابتلا به سرطان دهان می‌شوند عبارتند از:

• سیگار کشیدن یا استفاده از تنباکوی جویدنی
• نوشیدن الکل
• ویروس پاپیلوم انسانی
• تغذیه نامناسب
• عوامل ژنتیکی

 علائم سرطان دهان یا گلو عبارتند از: زخم، توده، وجود نقاط سفت در دهان، تغییر در طرز قرارگیری دندان‌ها روی هم و به سختی جویدن یا به سختی حرکت دادن زبان یا فک.

 با مراجعه منظم به دندانپزشکی می‌توان از بروز سرطان دهان در همان مراحل اولیه جلوگیری کرد. از دندانپزشک‌ خود سؤال کنید که آیا بررسی ابتلا به سرطان دهان، جزئی از معاینات متداول دندانپزشکان است.

 در صورت مشاهده هر کدام از این نشانه‌ها نزد دندانپزشک خود بروید.

• علائم سرطان دهان 
• مشکل در جویدن یا قورت دادن
• به سختی حرکت دادن زبان یا فک

زخم‌های دهان

 برخی از زخم‌های دهان آزار دهنده هستند. اگر این زخم‌ها طی دو هفته بهبود یابند جای نگرانی نیست. 

 زخم‌های دهانی متداول عبارتند از:

• زخم کوچک در دهان (آفت): این زخم‌های کوچک درون دهان ظاهر می‌شوند نه روی لب‌ها. این زخم‌ها مسری نیستند و به دلایل مختلف به وجود می‌آیند.
• تبخال: علت بروز تبخال، ویروس هرپس سیمپلکس است. تبخال‌ها روی گوشه بیرونی لب‌ها ظاهر می‌شوند و مسری هستند. تبخال‌ها ایجاد می‌شوند و بهبود می‌یابند اما قابل درمان نیستند.
• برفک دهان ( استوماتیت کاندیدیاز): زخم‌های عفونی در درون دهان نوزادان، افراد دارای دندان مصنوعی، افراد مبتلا به دیابت و کسانی که تحت درمان سرطان هستند دیده می‌شود.

مطالعه مطلب زخم دهان را چگونه درمان کنیم؟ توصیه میگردد.

ساییدگی دندان

 ساییدگی دندان یعنی از بین رفتن بافت دندان که این ساییدگی در اثر آسیب به مینای دندان ایجاد می‌شود. نشانه‌های ساییدگی دندان شامل حساسیت و به وجود آمدن مشکلات جدی‌تری نظیر ترک خوردن دندان می‌باشد. ساییدگی دندان مشکلی رایج است که با رعایت بهداشت دهان و دندان به راحتی قابل پیشگیری خواهد بود.

حساسیت دندانی

 حساسیت دندانی مشکلی متداول است که میلیون‌ها نفر را درگیر می‌کند. هوای سرد، خوردن شیرینی‌جات، نوشیدنی‌های داغ، نوشیدنی‌های سرد و بستنی باعث بروز درد یا ناراحتی می‌شود که علت آن حساسیت دندانی می‌باشد. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن سبب خواهد شد تا دندان‌های حساس درد بگیرند اما دندان‌های حساس نیز درمان می‌شوند. پس‌ راجع به این مورد با دندانپزشک خود گفتگو کنید.

 ممکن است حساسیت دندانی نشانه‌ای از ترک خوردن دندان یا آبسه دندان باشد. این مشکلات توسط دندانپزشک درمان می‌شوند که در صورت عدم درمان، ممکن است دچار آبسه دندان یا عفونت استخوان فک شوید. چنانچه ناگهان دچار حساسیت دندانی شدید، نوبت دندانپزشکی بگیرید. اگر مشکلی داشته باشید که نیاز به مداوا داشته باشد دندانپزشکان متوجه می‌شوند.

مطلب مرتبط: درمان حساسیت دندان با لیزر: بررسی علل و علائم

دندان‌ درد و فوریت‌های دندانپزشکی

 ممکن است فوریت‌های دندانپزشکی آزار دهنده و هراس انگیز باشد. مشکلات دندان نیز مانند فوریت‌های دیگر مستلزم درمان فوری است. مشکلاتی که به مراجعه سریع به دندانپزشک نیاز دارند عبارتند از: 

• دندان شکسته یا ترک خورده
• دندان چرک کرده
• دندان از دست رفته در اثر تصادف

 در صورت بروز هر کدام از این مشکلات، به سرعت به دندانپزشک خود زنگ بزنید. حتی آخر هفته‌ها و عصرها دندانپزشکان کشیک به فوریت‌‌های دندانپزشکی رسیدگی می‌کنند. در شرایط زیر با مرکز مراقبت‌های پزشکی تماس بگیرید.

• شکستگی یا جابه‌جا شدن فک
• بریدگی زبان، لب‌ها یا دهان
• بلعیدن سخت در اثر آبسه دندان
• ورم صورت

لبخند زشت

 لبخند زشت مشکل محسوب نمی‌شود اما همین لبخند زشت دلیل اصلی بعضی افراد برای رفتن نزد دندانپزشک می‌باشد. دلچسب نبودن لبخند شما ممکن است عزت نفستان را جریحه دار کند. خوشبختانه با ابزار و شیوه‌های امروزی، در اغلب موارد این مشکل برطرف می‌شود.

 تغییرات ظاهری عبارتند از:

• سفید کردن دندان‌ها
• ایمپلنت‌های دندان
• ارتودنسی (برای مثال براکت‌ها و نگهدارنده‌ها)
•  سایر اقدامات زیبایی دندان

عفونت ریشه دندان

 درد طولانی مدت و تیر کشیدن دندان، نشانه‌ای از عفونت ریشه است. اگر کرم خوردگی یا آسیب به دندان کاملا درمان نشود، ریشه دندان عفونت می‌کند. باکتری ریشه دندان را تضعیف می‌کند که در زیر تاج دندان قرار دارد. باکتری، به شکل قلاب به دندان چسبیده و به سوی استخوان فک پیش‌روی می‌کند.

 اگر دچار عفونت ریشه دندان شدید، به درمان کانال ریشه نیاز دارید. طی این روند درمان، باکتری از کانال ریشه بیرون آورده خواهد شد و سپس دندان، روکش شده یا پر می‌شود. درمان کانال ریشه منجر به مداوای کامل یا مداوای بخشی از بافت اطراف دندان خواهد شد. پژوهش‌ها حاکی از آن است که کانال ریشه دندان در 76.7  درصد از موارد به طور کامل درمان شده است. درمان موفقیت آمیز کانال ریشه دندان، درد و حساسیت دندانی را تسکین خواهد داد، به بهتر غذا خوردن کمک می‌کند، باعث رعایت کامل بهداشت دهان و دندان می‌شود و از عفونت‌های بیشتر نیز جلوگیری می‌نماید. 

مطلب مرتبط: پوسیدگی ریشه دندان: علل، علائم و درمان

دندان قروچه

 به دندان قروچه، نام براکسیسم نیز اطلاق می‌گردد. دندان قروچه زمانی اتفاق می‌افتد که شب‌ها بدون اینکه متوجه شوید دندان‌هایتان را روی هم می‌فشارید. دندان قروچه فشار زیادی به دندان‌ها و فک شما وارد می‌آورد که این امر ممکن است در طول زمان باعث ایجاد مشکلات در دندان و سایر مشکلات سلامتی از قبیل ترک خوردن دندان، فشردگی فک، درد فک و گردن و سردرد شود.

 درمان دندان قروچه شامل استفاده از دهان گیر نایت گارد و اسپلینت دندان می‌شود. این ابزار جلوی دندان قروچه کردن را نمی‌گیرد اما مانع آسیب دیدن دندان‌ها می‌شود. ممکن است داروهای خواب آور نیز  تجویز شود زیرا این داروها حرکت ماهیچه‌ها را کاهش می‌دهند. بدین ترتیب، احتمالا دندان قروچه کند یا متوقف می‌شود. گاهی اوقات دلهره علتی برای دندان قروچه است. درمان شناختی- رفتاری یا دیگر درمان‌های کاهش دهنده استرس ممکن است به شما کمک کند تا دندان قروچه نکنید.

اختلالات گیجگاهی- فکی

 اختلالات گیجگاهی- فکی شامل بیش از 30 وضعیت می‌شود که بر مفصل فک اثر می‌گذارد. مفاصل گیجگاهی- فکی علاوه بر ماهیچه‌های متصل به خودشان، بیشتر حرکات فک را کنترل می‌نمایند. 

 اختلالات گیجگاهی- فکی و اختلالات مفصل فک، زمانی پیش می‌آیند که فک پایینی ناهم‌تراز باشد یا همزمان حرکت نکند. اختلالات گیجگاهی- فکی شامل درد فک و بروز اشکال در عملکرد فک می‌شود. در نتیجه، فرد مبتلا به اختلالات گیجگاهی- فکی ممکن است در جویدن و بلعیدن، خمیازه کشیدن، صحبت کردن یا عملکردهای دیگر فک دچار مشکل شود.

خلاصه

 اکثر مشکلات رایج دندان قابل پیشگیری هستند اگر

• دو بار در روز مسواک بزنید
• هر روز نخ دندان بکشید
• دائما نزد دندانپزشک خود بروید
• سیگار نکشید
• برای هر مشکلی که متوجه آن می‌شوید کمک بگیرید مانند زخم‌های دهان یا توده‌های سفت.

 زمانی که این مشکلات برای دندان به وجود می‌آیند به دندانپزشک خود مراجعه کنید. از اینکه دندانپزشکان متوجه هر گونه درد یا حساسیت دندانی می‌شوند اطمینان حاصل کنید و برای فوریت‌های دندانپزشکی، سریعا کمک بگیرید.