زخم‌ های دهان آزار دهنده، اعصاب خوردكن و چه بسا دردناک هستند. به زخم‌ دهان، آفت یا برفک دهان نيزگفته مي‌شود. عوامل متعددي از جمله استرس، بیماری یا گاز گرفتن دهان در ایجاد آفت دهان نقش دارد. زخم های دهان معمولا در داخل دهان، روی گونه ها یا لب ها ظاهر می شوند.

چند روش امتحان شده برای درمان وجود دارد که میتوان در کوتاه‌ ترین زمان از شر این زخم‌هاي مزاحم خلاص شد.

 برای زخم دهان درمان های خانگی را امتحان كنيد

1- دهانتان را با محلول آب و نمک بشویید.

یک یا دو قاشق چایخوری نمک را با یک لیوان آب گرم مخلوط نماييد و اجازه دهيد نمك حل شود. محلول آب و نمك را از یک سمت به سمت دیگر در دهانتان بچرخانید، سپس محلول را از دهانتان داخل روشويي بيرون بريزيد. محلول نمکی را قورت ندهید.

• این کار را چند بار در روز، معمولا بعد از صرف غذا و قبل از رفتن به رختخواب تکرار کنید.

2- دهانشویه جوش شیرین را امتحان نماييد.

 جوش شیرین گزینه‌ي جایگزین برای شستشوی محلول نمکی است. یک قاشق چایخوری جوش شیرین را در نصف فنجان آب گرم حل نماييد. نحوه‌ي مصرف آن همانند محلول نمكي است.

3- با دهانشویه ملایم و خفيف دهان‌ تان را شستشو دهید.  

با شستشوي مرتب دهان‌‌، باکتری‌های تشديد کننده زخم‌هاي‌ دهان را از بین ببرید و درد زخم‌ها را تسکین دهید. تقریباً هر دهانشویه‌ای برای شستشوي دهان مناسب است. دهانشویه را صبح و شب، همچنين در حد امكان بعد از ناهار قرقره كنيد.

• هرگز دهانشویه را قورت ندهید.
• در بعضي موارد، ضد عفونی کننده‌ها (از جمله دهانشویه‌ها) می‌توانند باعث ایجاد یا بدتر شدن زخم دهان ‌شوند. اگر دهانشویه آزار دهنده یا دردناک است، استفاده از آن را تا بهبود زخم‌هاي دهان متوقف کنید. همچنین می‌توانید یک دهانشویه بدون الکل را امتحان نمايد.

4- شربت منیزیم يا شربت معده را امتحان كنيد

 شربت منیزیم را از داروخانه تهيه نماييد. هر روز چند بار به آرامی اندكي از آن را روی زخم دهانتان بمالید. شربت منیزیم اثر تسکین دهنده روی زخم دهان دارد و باعث بهبودی آن مي‌شود.

5- براي زخم دهان پراکسید هیدروژن بماليد. 

براي اين منظورمخلوطي شامل نصف آب و نیمی پراکسید هیدروژن 3 درصد را آماده نماييد. يك مقدار كم از اين مخلوط كافي است. گوش پاکن را در محلول آغشته نماييد و آن را روی زخم بماليد. این کار را یک بار براي تميز كردن محل زخم انجام دهيد. سپس گوش پاکن تازه ای را برداشته و در محلول آغشته کنید و آن را برای چند ثانیه روی محل زخم نگه دارید. سعی کنید این روش را صبح و شب تكرار كنيد.

بهبودي زخم دهان با تسکین دهنده و ترميم كننده‌ها

1- تكه‌های یخ را بمکید.

یخ می‌تواند التهاب را کاهش دهد و درد زخم دهان را بی حس کند.  اگر می‌توانید از زبانتان برای نگه داشتن تكه يخ مستقیماً روی زخم استفاده کنید تا يخ حل شود.

• برای جلوگیری از ذوب شدن سریع یخ، تکه‌های یخ را در فلاسك قهوه یا فنجان پلی استایرن نگه دارید و در طول روز از آنها استفاده نماييد.
• اگر تکه‌های یخ برای شما آزار دهنده است، حداقل در طول روز آب خنک بنوشید. يخ را در دهان‌تان قرار دهيد و قبل از قورت دادن آن را به آرامی روی زخم بچرخانید.

2- از غذاهای اسیدی، تند و ادويه دار اجتناب کنید.

 غذاهای تند و اسیدی می‌توانند زخم دهان را تحریک کنند. این غذاها درد را تشديد می‌كنند و بهبود زخم‌ها را به تاخیر مي‌اندازند. غذاهای آبكي بخورید تا بهبودي زخم‌ها سریع باشد.

• نوشیدنی های گازدار، ميوه‌ها‌ي خانواده مرکبات، غذاهای سفت مانند نان برشته شده را ميل ننماييد. همچنين از خوردن هر مواد غذايي داراي نمک یا ادویه زیاد خودداری کنید.

3- به آرامي مسواک بزنيد.

 خراشیدن دهان می‌تواند باعث ایجاد زخم شود و قطعاً باعث آسیب بیشتر به زخم‌هاي قبلی مي‌شود. با مسواک با موهای نرم از تشدید زخم خودداری کنید. همچنين از دست زدن به زخم‌هاي دهان نیز خودداری کنید.

• تا زمانی که زخم دهانتان بهبود یابد، از خمیردندان مناسب، دندان‌های حساس استفاده کنید.

4- مسکن‌های بدون نسخه براي زخم دهان مصرف کنید.

 اگر زخم‌هاي دهانتان طول مي‌كشد تا بهبود يابند، حداقل می‌توانید برای تسكين‌ دردشان تلاش کنید.  یک مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن مصرف کنید یا از ژل بی حس کننده  OTC استفاده نماييد. این‌ داروها در داروخانه‌ها موجود هستند.

• اگر شرایط پزشکی دارید یا داروهای دیگری را مصرف می‌کنید، قبل از انتخاب دارو با داروساز یا پزشکتان صحبت کنید.
• اگر زیر 16 سال سن داريد، آسپرین مصرف نکنید. هرگز به کودکان آسپرین ندهید.

5- مکمل‌های ویتامین را امتحان کنید.

ویتامین‌های B و C به بهبود زخم دهان کمک مي‌کنند، اگرچه این موضوع نياز به مطالعه‌ي بیشتري دارد. پس از صحبت با پزشک یا داروساز، مکمل های ویتامین را از داروخانه دریافت کنید. فقط مقدار توصیه شده را مصرف نمايد.

درمان‌های حرفه‌ای و پزشکی زخم دهان

1- در موارد زير بايستي به پزشك مراجعه كنيد:

• زخم دهان با اندازه بزرگ و یا زخم‌هايي با درد شديد
• عدم بهبودي زخم دهان پس از سه هفته، برفك‌های کوچک دهان در عرض یک یا دو هفته بهبود می‌یابند.
• برفك‌هاي گسترده و متعدد دهان
• داشتن تب

در صورت داشتن علائم فوق، جاي نگراني نيست. چون كه پزشك می‌تواند با داروها و درمان‌های متعددي به شما کمک کند. پزشک یا دندانپزشکتان می‌تواند به شما اطمينان دهد که مشکل شما در واقع زخم دهان ساده است و ربطی به آبسه دندان و یا نوعي سرطان دهان نادر ندارد.

2- داروی ضد درد موضعی را امتحان كنيد.

برخی از داروهای مسکن را بدون نسخه مي‌توانيد بخرید، اما برخی دیگر نیاز به نسخه دارند. بهتر است از ارائه دهنده‌ي مراقبت‌های بهداشتی سوال كنيد که کدام دارو برای شما مناسب است.

 خمیرها، کرم‌ها، مایعات و ژل‌های فراواني در بازار وجود دارند که می‌توانند درد را کاهش دهند و بهبود زخم‌های دهان را سرعت ببخشند.

 از محصولي حاوی یکی از مواد زیر استفاده کنید:

• فلوسینونید ( Lidex، Vanos )
• بنزوکائین ( Anbesol, Kank-A, Zilactin-B, Orabase )
• پراکسید هیدروژن ( Orajel Antiseptic Mouth Sore Rinse, Peroxyl)

3- درخواست دهانشویه دارویی نماييد.

 اگر چندین زخم دهان دارید، استفاده از دهانشویه آسانتر از ژل برای هر زخم است.از پزشک یا دندانپزشکتان در مورد دریافت دهانشویه حاوی دگزامتازون یا لیدوکائین سوال کنید. این دهانشویه‌‌ها می‌توانند درد را کاهش دهند. همچنين دهانشویه دگزامتازون می‌تواند التهاب را کاهش دهد.

4- اگر زخم دهانتان خوب نشد از داروهای تجویز شده استفاده نماييد.

اگر درمان‌های دیگر به بهبود زخم دهان جواب نمي‌دهد، در اين صورت به داروهای خوراکی نیاز داريد.در مورد گزينه‌هاي امتحان شده با پزشکتان صحبت کنید. پزشكتان را در مورد سابقه‌ي سلامتی و هر دارویی که مصرف می‌کنید، آگاه سازيد. از برخی داروها برای سایر بیماری‌ها می‌توان برای درمان زخم‌های دهانی مقاوم و دير درمان شبيه سوکرالفیت (کارافات) و کلشی سین استفاده نمود.

• اگر آفت دهان مقاوم و شديدي دارید که بهبود نمی‌یابد، پزشک‌ مي‌تواند براي آن کورتیکواستروئیدهای خوراکی تجویز کند.  این داروها می‌توانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند و معمولا آخرین چاره و راه حل هستند. در صورت بارداری یا شیردهی یا بیماری خودایمنی به پزشکتان اطلاع دهید تا برای شما درمان مناسب تر دیگری انتخاب كند.

5- زخم دهان تان را زير نظر پزشک بسوزانيد.

پزشک‌ ممکن است زخم دهانتان را با یک ماده شیمیایی یا ابزاري بسوزاند. با این کار بافت آسیب دیده از بین می‌رود، درد تسکین مي‌يابد و بهبود زخم تسریع مي‌يابد. از پزشکتان سوال كنيد آیا این گزینه برای شما مناسب است.

6- برای جلوگیری از عود زخم دهان، مکمل مصرف نماييد.

 اگر ويتامين‌ها و مواد مغذی در بدن کم شود، زخم دهان ممکن است دوباره عود کند. با پزشکتان در مصرف مکمل فولات، ویتامین B12، ویتامین B6، روی یا هر ویتامین دیگری صحبت کنید. این مكمل‌ها ازعود دوباره زخم‌های دهان جلوگیری مي‌کنند.

• پزشکتان می‌تواند با تجويز آزمايش ساده خون بررسی کند که آیا شما دچار کمبود ويتامين هستید یا خیر.