بوی بد دهان یک اتفاق عادی برای همه­ ی ماست. ممکن است متوجه شوید که بعد از خوردن غذاهای خاص یا بیدار شدن از خواب، دهانتان بوی بدی دارد. درحالی‌که این کاملاً طبیعی است؛ اما اگر متوجه شوید که دهانتان به‌طور مداوم بوی بدی می‌دهد، ممکن است مشکلی اساسی وجود داشته باشد. بوی بد دهان ناشی از دستگاه گوارش(روده و معده) از عوامل رایج بوی بد دهان است.

بوی بد مداوم دهان معمولاً با هالیتوزیس مزمن ارتباط دارد، یک اصطلاح دندانپزشکی که به بهداشت ضعیف دهان اشاره دارد. این امر موجب تجمع باکتری‌ها و درنتیجه بیماری‌های لثه می‌شود. بااین‌حال، بوی بد دهان شما می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عدم سلامت روده و حتی اختلال یا مشکل معده باشد. این مقاله چندین اختلال روده‌ای و معده که باعث بوی بد دهان می‌شوند توضیح داده و علائم مرتبط را برای کمک به شناسایی دلیل بوی بد دهان ارائه می‌دهد.

بوی دهان ناشی از روده چگونه است؟

بیماران با مشکلات روده‌ای، بوهای متنوعی را از دهان توصیف کرده‌اند. این بوها شامل موارد زیر می‌شوند:

• بوی فساد که شبیه بوی تخم مرغ گندیده یا گوگرد است. این رایج‌ترین بویی است که افراد هنگام تجربه بوی بد مزمن دهان به دلیل اختلالات گوارشی توصیف می‌کنند.
• بوی شیرین/میوه‌ای که شبیه استون است و معمولاً در افراد دیابتی دیده می‌شود.
• بوی قارچی که قابل مقایسه با کپک است، این بو مربوط به رشد و عفونت باکتریایی است.
• بوی مدفوع از دهان که بوی ناخوشایند و قابل توجهی دارد و نشان‌دهنده مشکلات روده‌ای مانند یبوست است.
• بوی ماهی که شبیه بوی ادرار یا غذای دریایی است و در افراد مبتلا به بیماری کلیوی رایج است.

اولین گام برای تعیین علت اصلی بوی بد دهان شما، شناسایی بوی خاص است. این به شما کمک می‌کند بررسی خود را به منطقه خاصی از دستگاه گوارش که ممکن است مشکل را ایجاد کند، محدود کنید.

مطلب مرتبط: 17 نوع بوی بد دهان و بررسی علت هر کدام

علت بوی بد دهان از روده و معده چیست؟

شرایط مختلف گوارشی وجود دارند که می‌توانند باعث بوی بد دهان شما شوند، از مشکلات جزئی تا مشکلات جدی‌. مشکلات روده‌ای که موجب بوی بد دهان می‌شوند عبارت‌اند از:

• انسداد روده
• بیماری رفلاکس معده به مری (GORD)
• سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)
• بیماری کلیوی
• باکتری‌های بیش‌ازحد روده
• عفونت در دستگاه گوارش
• عفونت هلیکوباکتر پیلوری
• بیماری کبدی
• مشکلات کیسه صفرا

بخش بعدی به توضیح و تبیین این شرایط می‌پردازد. همچنین به نوع بویی که تولید می‌کنند، اینکه چگونه این بو ایجاد می‌شود و سایر علائم مرتبط را ذکر می‌کند. قبل از اینکه تعیین کنید که دچار کدام مشکل روده‌ای هستید، مهم است که به هر علائم دیگری که ممکن است تجربه کرده باشید توجه کنید. درنهایت، این به شما کمک می‌کند نتیجه بهتری بگیرید و شمارا به مراجعه به پزشک تشویق می‌کند.

انسداد روده

انسداد روده زمانی رخ می‌دهد که روده‌­ی کوچک یا بزرگ شما مسدود می‌شود که منجر به یبوست شدید و حجیم شدن شکم می‌شود. این مسدودی باعث می‌شود که غذاهای تخمیر شده و دفعی در مجرای روده گیر بیفتند. درنتیجه، بوی این مواد به سمت بالا حرکت می‌کند و باعث می‌شود تا دهان شما بوی مدفوع داشته باشد. سایر علائم و نشانه‌های انسداد روده عبارت‌اند از:

• درد شدید و ایجاد کرمپ (تنش عضلانی با درد) در ناحیه شکم
• پف کردن و تورم شکم
• یبوست
• تهوع
• استفراغ
• حرکت نامنظم روده یا نداشتن حرکت روده
• ناتوانی در دفع گازها

انسداد روده یک شرایط جدی است که نیازمند توجه پزشکی فوری و احتمالاً جراحی برای کاهش فشار است. اگر انسداد بدون درمان باقی بماند، می‌تواند باعث عفونت و مرگ بافت در روده‌های کوچک یا بزرگ شود.

بیماری رفلاکس معده به مری (GORD)

بیماری رفلاکس معده به مری، گاهاً با نام GERD شناخته می‌شود که اصطلاح پزشکی معرف رفلاکس اسیدی مزمن است. این بیماری زمانی که مخلوطی از اسید معده، صفرا و غذاهای هضم نشده به سمت مری بالا می‌آیند رخ می‌دهد؛ بنابراین، با ورود این ترکیب به مری، باعث ایجاد بوی بد مدفوع در دهان می‌گردد. جدا از بوی نامطبوع دهان، علائم دیگر این بیماری عبارت‌اند از:

• سوزش معده (بیش از دو بار در هفته)
• آروغ مداوم
• درد گلو
• مشکلات بهداشتی دهان مانند التهاب لثه یا خراب شدن مینای دندان
• مشکل در بلعیدن یا نوشیدن
• دیسفاژی (حس گلوله در گلو)
• برگشت اسید که طعمی ترش دارد

اگر معتقدید که بیماری رفلاکس معده به مری باعث بوی نامطبوع دهان شما است، حتماً با متخصص گوارش مشورت کنید. بیماری رفلاکس معده به مری معمولاً با تغییرات ساده در سبک زندگی و رژیم غذایی، به همراه داروهایی مانند مهارکننده پمپ پروتون برای کمک به کاهش اسید معده شما، درمان می‌شود. در موارد شدید بیماری، پزشک ممکن است جراحی لاپاروسکوپی را برای کمک به تنگ شدن دریچه بین معده و مری توصیه کند.

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)

IBS یک اختلال شایع مزمن روده است که در روده بزرگ شما رخ می‌دهد. این اختلال گوارشی در بیماران مختلف به‌صورت متفاوتی بروز می­کند. در برخی باعث افزایش حرکات روده و در عده‌ای دیگر موجب یبوست می‌شود. درنتیجه، افرادی که با حرکات مکرر روده مواجه‌اند، احتمالاً از هضم نامناسب و جذب ناکافی مواد مغذی رنج می‌برند که منجر به ایجاد بوی پوسیدگی در دهان می‌شود. از طرفی، بیماران مبتلا به IBS که با یبوست دست و پنجه نرم می‌کنند، به دلیل عدم توانایی در دفع مدفوع، بویی مشابه مدفوع را در دهان خود احساس خواهند کرد. علاوه بر بوی دهان و تغییرات در حرکات روده، علائم دیگر IBS شامل موارد زیر است:

• درد شکمی، گرفتگی عضلانی و تورم شکم
• وجود مخاط در مدفوع
• احساس پر بودن روده پس از رفتن به دستشویی
• تهوع

کاهش استرس و تغییرات در رژیم غذایی از روش‌های معمول هستند که در کاهش بوی نامطبوع دهان مؤثرند. ازآنجایی‌که IBS یک بیماری مزمن است، راهکارها بیشتر بجای درمان، بر روی مدیریت بیماری تمرکز دارند. انجمن‌های پزشکی و پژوهشگران اذعان دارند که IBS به‌هیچ‌ عنوان آسیب بلند مدت به دستگاه گوارشی وارد نمی‌کند.

وجود باکتری‌های بیش‌ازحد در روده

میکروبیوم روده محل سکونت میلیون‌ها نوع مختلف باکتری است. این مجموعه نه تنها شامل باکتری‌هاست، بلکه قارچ‌ها، انگل‌ها و ویروس‌ها را نیز شامل می‌شود. یک میکروبیوم سالم به عملکرد مناسب روده کمک می‌کند. بااین‌حال، روده کوچک توانایی بالایی برای میزبانی باکتری‌ها ندارد و این موضوع ممکن است منجر به بروز مشکلاتی شود.

وجود باکتری بیش از حد در روده کوچک می‌تواند باعث ایجاد گازهای بدبو، آروغ زدن و بوی نامطبوع در تنفس فرد شود. این شرایط به‌عنوان افزایش باکتری‌های روده‌ای کوچک (SIBO) شناخته می‌شود. علائم دیگر SIBO شامل:

• کاهش وزن و اشتها
• درد شکمی، گرفتگی عضلات شکم و تورم
• سوء تغذیه
• اسهال
• یبوست
• خستگی بیش‌ازحد

SIBO بیشتر در افراد مبتلا به IBS یا افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز یا فروکتوز می‌باشند رواج دارد. برای رفع بوی نامطبوع دهان ناشی از SIBO، لازم است به یک متخصص گوارش مراجعه شود. در بیشتر مواقع، پزشک به شما پروبیوتیک تجویز می‌کند و توصیه‌هایی در زمینه تغییر سبک زندگی با هدف از بین بردن باکتری‌های مضر از روده‌ها ارائه می‌دهد.

عفونت در سیستم گوارشی شما یکی دیگر از علل احتمالی بوی نامطبوع دهان شماست. بیشتر این بیماری‌ها از آب یا ذرات غذایی آلوده ناشی می‌شوند که به دستگاه گوارش ما حمله می‌کنند. متداول‌ترین نوع عفونت انگلی در دستگاه گوارش انسان ژیاردیاسیس (Giardiasis) است که باعث ایجاد گازهای بد بو و درنتیجه منجر به بوی نامطبوع دهان می‌شود. علاوه بر مورد یاد شده،

عفونت در دستگاه گوارش

عفونت در دستگاه گوارش شما یکی دیگر از دلایل بالقوه بوی بد دهان است. بیشتر این بیماری ها از ذرات آب یا غذای آلوده ای که به روده ما حمله می کنند ناشی می شوند.

شایع ترین نوع عفونت در دستگاه گوارش ژیاردیازیس است که باعث ایجاد آروغ بدبو می شود که می تواند باعث بوی بد دهان شود.

علاوه بر مورد یاد شده، علائم دیگر ژیاردیاسیس عبارت‌اند از:

• مدفوع آبکی یا چرب
• مشکلات معده مانند درد و مشکلات تورمی
• دفع باد به‌طور مداوم

به‌طور معمول، بیشتر عفونت‌های دستگاه گوارشی پس از دو تا سه هفته برطرف می‌شوند؛ اما اگر شاهد علائم شدید همراه با بوی نامطبوع دهان هستید، ممکن است نیاز به مصرف یک دوره آنتی‌بیوتیک داشته باشید.

هلیکوباکتر پیلوری(Helicobacter pylori)

هلیکوباکتر پیلوری نوع دیگری از باکتری‌های سالم است که در داخل معده شما وجود دارد؛ اما زمانی که رشد بیش از حد هلیکوباکتر در دستگاه گوارش رخ می‌دهد، می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی متعددی شود. این شرایط معمولاً زمانی رخ می‌دهد که در معرض غذا، نوشیدنی و یا در ارتباط با افراد آلوده قرار بگیرید.

عفونت‌های هلیکوباکتر پیلوری به ایجاد بوی گندیدگی در دهان شناخته می‌شوند. مطالعات انجام شده نشان داده‌اند که در نفس بیماران آلوده سطح بالایی از سولفید وجود دارد. علائم دیگر این عفونت گوارشی عبارت‌اند از:

• درد و تورم در ناحیه بالای شکم
• مدفوع سیاه
• زخم‌های پپتیک معده
• تهوع
• استفراغ
• آروغ زدن

در بیشتر مواقع این عفونت‌ها نیازمند مصرف یک دوره آنتی‌بیوتیک برای حذف باکتری‌های اضافی می‌باشند. به‌منظور محدود کردن مقدار اسید اضافی تولید شده توسط بدن، پزشک ممکن است داروهای مهارکننده پمپ پروتئین را تجویز کند. این موارد به کاهش شدت و دفعات بوی بد دهان شما کمک می‌کند.

بیماری کبد

بوی نامطبوع دهان یکی دیگر از نشانه‌های متداول بیماری کبد است، زیرا این بیماری می‌تواند منجر به تجمع مواد زائد و سمی در بدن شود. وقتی کبد شما شروع به از کار افتادن می‌کند، دیگر نمی‌تواند به‌طور مؤثر مواد زائد را حذف یا پردازش کند. درنتیجه، این امر موجب بروز مسائلی در کنار احساس بوی ماهی یا مدفوع از تنفس فرد می‌شود.

نشانه‌ها و علائم دیگر بیماری کبدی که باید به آن­ها توجه داشته باشید عبارت‌اند از:

• زرد شدن پوست (یرقان)
• خستگی بیش از حد
• اسهال
• کبودی یا خونریزی آسان
• خارش پوست

بیماری کبدی مشکل پزشکی جدی است که باید به‌سرعت درمان شود. عدم موفقیت در مدیریت بیماری می‌تواند به آسیب کبد منجر شود که پیامدهای متعددی را به دنبال دارد.

مشکلات سیستم صفرا

نقش سیستم صفرا، تولید صفرا و دیگر مایعات گوارشی است؛ اما مسدود شدن لوله‌های صفرا می‌تواند موجب ایجاد بوی بدی شبیه به تخم‌مرغ فاسد در دهان شود. علائم دیگری که ممکن است به مشکلات سیستم صفرا اشاره داشته باشند، شامل:

• درد شدید در ناحیه بالایی و سمت راست شکم
• تب
• تهوع
• استفراغ
• مدفوع سفید یا کم رنگ
• زبان سفید یا کمرنگ
• بثورات پوستی
• تغییر رنگ پوست زیر چشم‌ها

اگر فکر می‌کنید که دچار مشکلات صفرا هستید لازم است به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید. در موارد شدید، ممکن است برای جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر نیاز به برداشتن کیسه صفرا باشد.

بیماری کلیه

اگرچه بیماری مزمن کلیه به‌طور مستقیم با سلامت روده‌های شما مرتبط نیست، اما یکی از علل متداول بوی بد دهان است. مسئولیت اصلی کلیه‌ها تصفیه و پردازش هرگونه مواد اضافی یا سموم در خون شما است. زمانی که عملکرد کلیه‌ها دچار نقص می‌شود، توانایی بدن در دفع مواد زائد کاهش می‌یابد که این امر موجب تجمع سموم می‌گردد. یکی از علائم متداول تجمع سموم در بدن ایجاد بوی ماهی در دهان شما است. این بو به‌عنوان بوی آمونیاک شناخته می‌شود.

ارزیابی علائم بیماری کلیه دشوار است، زیرا بیشتر بیماران یا علائم اندکی دارند و یا هیچ علامتی نشان نمی‌دهند. بااین‌حال، برخی از علائم عمومی عبارت‌اند از:

• فشارخون بالا
• خستگی بیش از حد
• کاهش اشتها و وزن

اگر بوی ماهی در دهان خود حس می­کنید، به‌منظور انجام بررسی­های فیزیکی با یک پزشک مشورت کنید. پزشک متخصص ممکن است برای اندازه‌گیری سطح سموم بدن آزمایش خون را توصیه کند.

چگونه بوی بد دهان ناشی از مشکلات معده ای و روده‌ای را متوقف کنید؟

اگر فکر می‌کنید که بوی بد دهان شما ناشی از بیماری یا اختلال روده و معده است، باید برای معاینه به متخصص گوارش مراجعه کنید. متخصصین گوارش به درمان و کنترل اختلالات و بیماری‌های شما کمک کرده و تا حد زیادی شدت بوی نامطبوع دهان را کاهش می‌دهند. گزینه‌های درمانی می‌توانند راهکارهای ساده­ای مانند مصرف پروبیوتیک ها در رژیم غذایی باشند تا جراحی‌های پیچیده.

روش‌های درمان خانگی بوی بد دهان از معده

برخی روش­های درمان خانگی وجود دارند که می‌تواند در کاهش شدت بوی بد دهان به کار روند. این روش­ها عبارت‌اند از:

• رعایت کامل بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن حداقل دو بار در روز با خمیردندانی با رایحه قوی می‌تواند به پوشاندن بو برای مدت کوتاهی کمک کند.
• استفاده از آدامس: جویدن آدامس طعم دار موجب ترشح بزاق اضافی شده و از شدت بو می­کاهد.
• اجتناب از محرک ها: بخصوص در افراد دچار GORD به غذاهایی که موجب بوی بد دهان شما می­شوند توجه داشته باشید و سعی کنید آن­ها را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
• ترک سیگار: دود سیگار همچنین می‌تواند باعث ورود اسید معده به مری شود که بوی نا­مناسبی ایجاد می‌کند. باوجود تأثیرگذاری، باید توجه داشت که این راه‌حل‌ها موقتی هستند و فقط قادرند بوی بد را پنهان می‌کنند.

اگر تمایل دارید که بوی بد دهان شما که ناشی از مشکلات روده و معده است بطور کامل برطرف شود حتماً به متخصص گوارش مراجعه کنید.