بدون شک دندان ها نقشی کلیدی را در زندگی روزمره ما ایفا می کنند. بهداشت دهان و نگهداری درست از دندان ها بخشی از مسئولیت روزانه ماست؛ مسئولیتی که در صورت عدم انجام صحیح، عواقبش در دوران پیری ما را گرفتار خواهند کرد. بسیاری از افراد بنا به دلایل متعدد ممکن است در دوران پیری دندان های خود را از دست بدهند. با این حال، از بین رفتن دندان ها عدم رسیدگی به بهداشت دهان را توجیه نمی کند. در واقع بسیاری از کارهایی که ما برای بهداشت دندان هایمان انجام می دهیم، منجر به بهداشت فضای داخلی دهان نیز می شود. بهداشت دهان بدون دندان برای حفظ سلامتی سایر ارگان های بدن اهمیت دارد. ما در این مقاله توضیح خواهیم داد که چرا و چگونه می توان حتی در نبود دندان ها، دهانی سالم داشت.

آیا دهان بدون دندان نیز به یک روتین بهداشتی نیاز دارد؟

بهداشت دهان بدون دندان ممکن است در وهله اول چندان مهم به نظر نرسد اما عکس این موضوع صادق است. دهان ما تنها شامل دندان ها نمی شود و به همین خاطر، حفظ بهداشت و رسیدگی به آن اهمیت دارد. یک روتین بهداشتی استاندارد، از عفونت و سایر مشکلات مرتبط با دهان، به ویژه در افراد با کهولت سن جلوگیری می کند.

 افرادی که دندان های خود را از دست می دهند، به غذاهای نرم تر روی می آورند. این موضوع، در صورت عدم رعایت اصول تغذیه ای، ممکن است در طولانی مدت مشکلات گوارشی و سو تغذیه را به همراه داشته باشد. با افزایش سن، احتمال ابتلای افراد به بیماری های لثه نیز افزایش می یابد. بدین ترتیب مشکلات دهان (از جمله عفونت ها) حتی در افرادی که دندان های خود را از دست داده اند نیز می توانند به شکلی مشابه بر روی تغذیه و سلامت سایر ارگان های بدن اثر بگذارند.

برای جلوگیری از بروز چنین شرایطی، بهتر است بهداشت دهان بدون دندان را نیز جدی بگیرید.  با از بین رفتن دندان ها و خالی شدن فضای دهان، شما باید به غذایی که مصرف می کنید و روتین هایی که برای پاک کردن فضای دهان رعایت می کنید، بیش از پیش اهمیت دهید.

برای حفظ بهداشت دهان بدون دندان به چه ابزاری نیاز است؟

تمیز کردن فضای دهان بدون دندان، اندکی متفاوت است. برای این کار شما به ابزار خاصی نیاز خواهید داشت. یک مسواک نرم با دسته بلند انتخابی ایده آل برای تمیز کردن فضای داخلی دهان است. مسواک های نرم، به لثه ها آسیبی وارد نمی کنند و در عین حال، به خوبی می توانند فضای داخلی دهان را از بقایای مواد غذایی و جرم ها پاک کنند. مسواک های برقی که به سنسور فشار سنج برای لثه های خاص مجهز هستند نیز برای این منظور، ابزاری ایده آل محسوب می شوند.

خمیردندان مناسب را انتخاب کنید!

در قدم بعد، برای حفظ بهداشت دهان بدون دندان، باید خمیر دندان مناسب را انتخاب کنید. شستن دهان بدون دندان با خمیر دندان هایی که مخصوص دندان ها هستند، چندان منطقی به نظر نمی رسد. در واقع شما به خمیر دندان هایی نیاز خواهید داشت که بتوانند فضای دهان را مرطوب نگه داشته و از خشک شدن آن جلوگیری کنند. انتخاب خمیر دندان های سفید کننده را توصیه نمی کنیم چرا که به واسطه خاصیت سایشی خود می توانند به بافت نرم داخل دهان آسیب وارد کنند. استفاده از خمیر دندان های حاوی فلوراید بلامانع است چرا که این ماده می تواند از بروز بیماری های لثه جلوگیری کند و در عین حال، آسیبی به فضای داخلی دهان وارد نمی کند. در صورت ابتلا به التهاب لثه، خمیر دندان های مخصوص ضد التهاب را توصیه می کنیم.

محصول دیگری که به بهداشت دهان بدون دندان کمک می کند، نوعی شوینده دهان است که آب را با فشار زیاد به بخش های مختلف دهان شما هدایت می کند. شبیه به این وسیله را حتما در مطب دندانپزشک خود دیده اید. این محصول یک لوله خاص است که باریکه ای از آب یا مواد شوینده (به قطر نخ دندان) را با فشار بسیار زیاد به بخش های مختلف دهان اسپری می کند. آب پرفشار می تواند باقی مانده غذاها و پلاکت ها را از دهان بشوید. این محصول می تواند حفظ بهداشت دهان بدون دندان در افراد مسن را به راحتی امکان پذیر سازد.

سلامت زبان را جدی بگیرید!

نکته دیگری که در حفظ بهداشت دهان بدون دندان باید جدی بگیرید، شستشوی زبان است. تمیز کننده ها و اسکرابرهای زبان می توانند باکتری های مضر را از روی زبان شسته و از بسیاری از مشکلات جدی جلوگیری کنند. همچنین شما می توانید از شوینده های فاقد الکل یا آنتی باکتریال برای شستشو و تمیز کردن فضای داخل دهان خود استفاده کنید. ترکیب آب و نمک نیز به اندازه شوینده های فوق الذکر در حفظ بهداشت دهان بدون دندان، موفق عمل می کند.

روتینی ساده برای حفظ بهداشت دهان بدون دندان

حال که با ابزار لازم برای حفظ بهداشت دهان بدون دندان آشنا شدیم، زمان آن فرا رسیده است تا یک روتین ساده اما موثر برای این منظور را نیز مرور کنیم.

• تمیز کردن دهان:  روتین بهداشت دهان بدون دندان خود را با مسواک زدن لثه ها آغاز کنید. با این کار از رشد باکتری ها جلوگیری کرده و به گردش خون نیز کمک می کنید. با تحریک اندک لثه ها به صورت مکرر، بافت آنها سالم باقی می ماند. با این حال به یاد داشته باشید که لثه ها حساس هستند و نباید همان فشاری که به دندان ها هنگام مسواک زدن وارد می کنید را به لثه ها نیز وارد کنید. حرکت دورانی و آرام یک مسواک مناسب می تواند به سلامت لثه ها بسیار کمک کند. دندان های مصنوعی خود را نیز پس از مصرف هر وعده غذایی تمیز کرده و خشک کنید. باقی مانده غذا و باکتری ها به راحتی در لای دندان های مصنوعی به جای می مانند.
• شستن زبان: پس از شستن دندان های مصنوعی و لثه ها، نوبت به زبان می رسد. در دهان بدون دندان، زبان مستقیما با مواد غذایی در ارتباط است. تجمع باکتری ها بر روی زبان می تواند منجر به سفیدی روی زبان و بوی بد دهان شود. برای جلوگیری از بروز چنین شرایطی، شستشوی زبان را جدی بگیرید.
• استفاده از دهان شویه: پس از تمیز کردن لثه ها و زبان، نوبت به دهان شویه می رسد. حتما فضای دهان خود را با کمک دهان شویه مناسب، پاک کنید. حتما از محصولات غیر الکلی استفاده کنید تا بافت لثه ها آسیب نبیند. برای انتخاب بهترین دهانشویه، بهتر است با دندان پزشک خود مشورت کنید.
• چکاپ مرتب دندان ها: چکاپ مرتب دهان و دندان، حتی برای افرادی که دندان های خود را از دست داده اند بسیار اهمیت دارد. دندانپزشک شما می تواند خیلی زود بیماری های لثه یا دهان شما را تشخیص دهد و پیش از جدی شدن موضوع، نسبت به درمان آنها اقدام کند.

بهداشت دهان و زبانی سالم

برای داشتن دهانی سالم، تمیز کردن زبان یکی از باید هاست. این امر به طور خاص برای افرادی که دندان های خود را از دست داده اند، اهمیت دارد. زبان خود را حداقل یک بار در طول روز تمیز کنید. اسکرابرهای زبان می توانند به آرامی سطح روی زبان را از باکتری ها و باقی مانده غذا پاک کرده و در عین حال هیچ گونه آسیبی به بافت نرم و حساس زبان وارد نکنند. این کار سبب می شود تا هیچ گاه دهان شما بوی بد نگیرد و زبانی صورتی و سالم داشته باشید. همچنین دهانشویه های بدون الکل و آنتی باکتریال نیز برای این منظور ایده آل هستند.

آیا ماساژ دهان بدون دندان با روغن ایده خوبی است؟

ماساژ دادن دهان بدون دندان با روغن های گیاهی بلامانع است. این روش در مقابل با سایر روش های حفظ بهداشت دهان که بر پایه مواد شیمیایی استوار هستند، مزایای بسیار زیادی دارد. مطالعات زیادی نیز روی این موضوع انجام شده است. به عنوان مثال، در یک تحقیق، پزشکان از 75 بیمار خود خواسته اند تا به صورت مرتب دهان خود را با روغن کنجد شستشو دهند. آن ها متوجه شده اند که پس از گذشت 15 روز، تعداد باکتری های مضر موجود در فضای دهان در این افراد کاهش یافته است. در یک تحقیق مشابه دیگر، پزشکان از 60 بیمار خواسته اند که دهان خود را با روغن نارگیل ماساژ دهند. نتیجه این تحقیق نیز نشان داده است که تعداد باکتری های مضر در بزاق دهان به شکل مطلوبی کاهش پیدا کرده است.

در جریان یک تحقیق دیگر، پزشکان یک گروه 20 نفری از کودکان را به دو دسته تقسیم کردند. از گروه اول خواسته شد تا دهان خود را با روغن کنجد شستشو دهند. برای گروه دوم نیز کلروهکزیدین به عنوان شوینده در نظر گرفته شد. نتایج این آزمایش نشان داد که روغن کنجد نسبت به تمیز کننده های شیمیایی موثرتر بوده است و تعداد میکروارگان هایی که سبب بوی بد دهان می شوند، پس از شستشوی دهان با روغن کنجد کاهش یافته است.

با وجود آنکه مطالعات نشان داده اند روغن های گیاهی نسبت به شوینده های شیمیایی عملکرد بهتری در بهداشت دهان بدون دندان دارند و عوارض جانبی آنها نیز کمتر است، اما هنوز برای اثبات این موضوع به صورت علمی به آزمایش های بیشتری نیاز است. بسیاری از افراد معتقد هستند شستشوی دندان ها با استفاده از روغن های گیاهی می تواند به کاهش بوی بد دهان، بهبود بهداشت دهان و کاهش مشکلات سینوسی کمک کند.