چند دندان دارید ؟ وظایف دندان ها چیست و آن ها دارای چه انواعی هستند؟ آن ها چه شکلی هستند؟ و از چه چیزی ساخته شده اند؟ در این بخش سعی داریم شما را با آناتومی دندان و ویژگی های آن آشنا کنیم.

دندان های بالغ

به دندان های بالغ, دندان های دائمی یا ثانویه نیز میگویند.

چه زمانی دندان های دائمی شروع به رویش می کنند ؟

به طور معمول در سنین 6 تا 12 سالگی دندان های شیری با دندان های بالغ یا ثانویه جایگزین می شوند.

بیشترکودکان باید به طور کامل دارای دندان های دائمی باشند (به جز دندان های عقل).

دندان ها معمولا به صورت موازی رشد می کنند, به عنوان مثال دندان آسیاب بالایی سمت چپ باید همزمان با دندان آسیاب بالایی راست( همتای خود) رشد کند.

انسان ها چند دندان دارند؟ انواع و وظایف آن ها چیست؟

دندان های دائمی از 32 دندان تشکیل شده است . این دندان ها از چهار دندان پیشین، دو دندان نیش, چهار دندان آسیاب کوچک, چهار دندان آسیاب بزرگ و دو دندان عقل (به دندان عقل دندان آسیاب سوم نیز میگویند)  در هر فک وجود دارند.به این ترتیب  در صورتی که دندان عقل برداشته شود 28 دندان در فک انسان وجود خواهد داشت.  

دندان های پیشین چهار دندان میانی در فک بالا و پایین هستند . از آنها برای بریدن، پاره کردن و نگهداری غذا استفاده می شود .

بخشی از دندان پیشین که برای گاز گرفتن اجسام کاربرد دارد پهن و نازک است و یک لبه برش اسکنه ای شکل ایجاد می کند .

دندان های نیش در دو طرف دندان های پیشین قرار دارند و در برش غذا (مثل گوشت و ….) کاربرد دارد.

دندانهای آسیاب کوچک و بزرگ دارای یک سری ارتفاعات هستند که برای خرد کردن ذرات غذا استفاده می شود. هر دندان آسیاب کوچک به طور کلی دارای دو نقطه تیز است و از آنها برای نگهداری و خرد کردن غذا استفاده می شود.

دندان های آسیاب بزرگ دندان های صافی هستند که در پشت دهان قرار دارند. هریک از این دندان ها به طور معمول دارای چهار یا پنج منطقه تیز است. آنها منحصراً برای خرد کردن و آسیاب کردن غذا مورد استفاده می گیرند.

 به دندان های عقل آسیاب سوم نیز می گویند. این دندان ها از سن 18 سالگی به بعد شروع به رشد می کنند اما اغلب با جراحی برداشته می شوند.

 در آناتومی دندان ها برای هر نوع دندان چند ریشه وجود دارد؟

تعداد ریشه ها با توجه به نوع دندان متفاوت است. به طور معمول دندان های پیشین، دندان نیش و آسیاب کوچک یک ریشه دارند در حالی که دندان های آسیاب بزرگ دارای دو یا سه ریشه هستند.

دندان های ما از چه چیزی ساخته شده اند؟

1) تاج، ریشه و گردن:

با مطالعه آناتومی دندان ها متوجه خواهیم شد دندان ها دارای دو بخش اصلی تاج و ریشه است. تاج دندان قسمت بالایی دندان است که در بالای لثه به راحتی قابل مشاهده است.  این قسمت از دندان با مینای دندان پوشیده شده است که از عاج زیرین محافظت می کند.

ریشه دندان از زیر خط لثه، به استخوان‌های فک بالا یا پایین متصل میشود و دندان را در دهان نگه می‌دارد. انواع مختلف دندان ها دارای تعداد ریشه متفاوتی هستند.  همانطور که گفته شد به طور معمول دندان های پیشین، دندان نیش و پرمولر یک ریشه دارند در حالی که دندان های آسیاب دارای دو یا سه ریشه هستند.

2) مینا:

تاج هر دندان با مینای دندان پوشیده شده است که از عاج زیرین محافظت می کند. مینا سخت ترین ماده در بدن انسان است، حتی سخت تر از استخوان. زیرا این ماده معدنی از فسفات کلسیم کریستالی ساخته شده است. و به اندازه یک کریستال سخت میباشد.

 در آناتومی دندان ها مینای دندان تنها بافتی از دندان است که هیچ سلول زنده ای ندارد. از آنجا که این بافت زنده نیست، نمی تواند در صورت پوسیدگی یا فرسایش مینای دندان، خود را ترمیم کند.

3) لثه:

لثه بافت نرم صورتی  رنگ است. از استخوان فک و ریشه دندان ها محافظت می کند و گردن هر دندان را می پوشاند.

4) عاج:

عاج جزء اصلی هر دندان را تشکیل می دهد و تقریباً در تمام طول دندان کشیده شده است. عاج یک بافت زنده است، نرم تر از مینای دندان است و ساختاری شبیه به استخوان دارد . برخلاف ماهیت شکننده بودن مینا، عاج خاصیت ارتجاعی و تراکم پذیری دارد. بسیار حساس است و توسط مینای دندان در قسمت تاج روی ریشه محافظت می شود.

5) اتاقک پالپ(pulp chamber):

محفظه مغز دندان در داخلی ترین قسمت دندان است که در زیر عاج قرار دارد و از تاج تا نوک ریشه امتداد دارد. این محفظه از مغز دندان که از بافت نرم تشکیل شده است، محافظت میکند.  همچنین این محفظه حاوی رگ های خونی برای تامین خون و مواد مغذی به دندان برای زنده نگه داشتن آن و اعصابی است که دندان را قادر می سازد دما را حس کند. در ضمن  دارای رگ‌های لنفاوی کوچکی است که گلبول‌های سفید خون را به دندان منتقل می‌کنند تا در مبارزه با باکتری‌ها  و مواد خارجی عفونت زا به بدن کمک کنند.

6) سمنتوم:

سمنتوم لایه ای از یک بافت سختی است که ریشه دندان را می پوشاند. این لایه تقریباً به سختی استخوان است اما بسیار نرم تر از مینای دندان است. بافت های همبندی در این بخش وجود دارند که برای متصل کردن ریشه های دندان به لثه و استخوان فک، به رباط پریودنتال متصل می شوند.

7)کانال ریشه:

کانال ریشه (که به آن کانال پالپ نیز گفته می شود) فضای باز داخل ریشه است که در آن پالپ از اتاقک پالپ خارج می شود. رگ های خونی و اعصاب از بافت بیرونی اطراف از طریق کانال ریشه وارد پالپ می شوند.

8)رباط پریودنتال:

رباط پریودنتال دسته هایی از الیاف بافت همبند هستند. یک انتهای هر دسته به سمنتومی که ریشه دندان را می پوشاند متصل می شود و انتهای دیگر این الیاف، ریشه دندان را به استخوان فک (آلوئولار) متصل می‌کند و به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کند و به دندان اجازه می‌دهد در برابر گاز گرفتن و جویدن مقاومت کند.

9) کانال های فرعی:

کانال های کوچکی وجود دارند که از کانال ریشه اصلی به وسیله عاج به رباطی به نام پریودنتال متصل میشوند که این کانال ها به کانال های فرعی معروف هستند. این کانال ها با توجه به آناتومی دندان ها معمولاً در نزدیکی انتهای ریشه دندان یافت می شوند و رگ های خونی و اعصاب پالپ را نیز تامین می کنند.

10) سوراخ آپیکال:

 در آناتومی دندان ها سوراخی ریز در نوک هر ریشه دندان وجود دارد که  به نام سوراخ آپیکال شناخته میشود. این سوراخ، مجرایی است که رگ‌های خونی و اعصاب بافت بیرونی اطراف از آن عبور می‌کنند تا وارد دندان شوند.

11) استخوان آلوئول:

استخوان آلوئول همان استخوان فک است که ریشه دندان را احاطه کرده و از آن محافظت می کند. این استخوان شامل حفره‌های دندانی است که ریشه‌های دندان در آن فرو رفته است.

دندان های کودکان

 به دندان های کودکان، دندان شیری میگوییم. این دندن ها اولین مجموعه از دندان هایی هستند که در بدن رشد میکنند و در نهایت می افتند و با مجموعه دوم دندان ها که دندان های بالغ یا ثانویه هستند جایگزین می شوند.

اولین دندان ها چه زمانی شروع به بیرون آمدن می کنند؟

دندان‌های شیری زمانی که نوزاد در رحم مادر است شروع به شکل گرفتن می‌کنند، اما زمانی که کودک بین 6 تا 12 ماهگی است از لثه‌ها بیرون می زنند و نمایان می شوند. کودکان باید تا 3 سالگی مجموعه کامل دندان های خود را داشته باشند.

کودکان چند دندان دارند و انواع و وظایف آنها چیست؟

مجموعه دندان های اولیه از 20 دندان تشکیل شده است.  که شامل: چهار دندان پیشین، دو دندان نیش و چهار دندان آسیاب در هر فک هستند.

دندان های پیشین تکه های غذا را گاز میگیرند، دندان های نیش غذا را نگه می دارند و برش می دهنند و دندان های آسیاب غذا را آسیاب می کنند.

کودکان از چه سنی دندان های شیری خود را از دست میدهند؟

دندان های شیری معمولا با دندان های بالغ در سنین 6 تا 12 سالگی جایگزین می شوند.

 از لحاظ آناتومیکی دندان های شیری چه تفاوتی با دندان های دائمی دارند؟

دندان‌های شیری، دارای راس های نوک تیزتر و سفیدتر از دندان‌های دائمی هستند. آنها همچنین دارای مینای دندان و عاج نازک تری هستند، بنابراین بیشتر مستعد ساییدگی هستند. اتاقک های پالپ نسبتا بزرگ هستند  اما ریشه های ظریف کوچکی دارند.

دندان های کودک من از چه چیزی ساخته شده است؟

1) تاج، ریشه و گردن:

 با مطالعه آناتومی دندان ها متوجه خواهیم شد دندان ها دارای دو بخش اصلی تاج و ریشه است.   تاج دندان قسمت بالایی دندان است که در بالای لثه به راحتی قابل مشاهده است.  این قسمت از دندان با مینای دندان پوشیده شده است که از عاج زیرین محافظت می کند.

ریشه دندان از زیر خط لثه، به استخوان‌های فک بالا یا پایین متصل میشود و دندان را در دهان نگه می‌دارد. انواع مختلف دندان ها دارای تعداد ریشه متفاوتی هستند.  همانطور که گفته شد به طور معمول دندان های پیشین، دندان نیش و پرمولر یک ریشه دارند در حالی که دندان های آسیاب دارای دو یا سه ریشه هستند.

2) مینا:

تاج هر دندان با مینای دندان پوشیده شده است که از عاج زیرین محافظت می کند. مینا سخت ترین ماده در بدن انسان است، حتی سخت تر از استخوان. زیرا این ماده معدنی  از فسفات کلسیم کریستالی ساخته شده است. و به اندازه یک کریستال سخت میباشد.

 در آناتومی دندان ها مینای دندان تنها بافتی از دندان است که هیچ سلول زنده ای ندارد. از آنجا که این بافت زنده نیست، نمی تواند در صورت پوسیدگی یا آسیب خود را ترمیم کند.

3) لثه:

لثه بافت نرم صورتی رنگ است که از استخوان فک (آلوئولار) و ریشه دندان ها محافظت می کند و گردن هر دندان را می پوشاند.

4)عاج:

عاج جزء اصلی هر دندان را تشکیل می دهد و تقریباً در تمام طول دندان امتداد می یابد. عاج یک بافت زنده می باشد که نرمتر از مینای دندان با ساختاری شبیه به استخوان دارد. این قسمت از دندان بسیار حساس است و با مینای دندان در قسمت تاج و سیمان روی ریشه محافظت می شود.

5) اتاقک پالپ:

محفظه پالپ داخلی ترین قسمت دندان است. محفظه پالپ، پالپ را که از بافت نرم تشکیل شده است، نگه می دارد. حاوی رگ های خونی برای تامین خون و مواد مغذی به دندان برای زنده نگه داشتن آن و اعصابی است که دندان را قادر می سازد دما را حس کند.

6) سمنتوم:

سمنتوم لایه ای از یک بافت سختی است که ریشه دندان را می پوشاند. این لایه تقریباً به سختی استخوان است اما بسیار نرم تر از مینای دندان است. بافت های همبندی در این بخش وجود دارند که برای متصل کردن ریشه های دندان به لثه و استخوان فک، به رباط پریودنتال متصل می شوند.

7) کانال ریشه:

کانال ریشه (که به آن کانال پالپ نیز گفته می شود) فضای باز داخل ریشه است که در آن پالپ از اتاقک پالپ خارج می شود. رگ های خونی و اعصاب از بافت بیرونی اطراف از طریق کانال ریشه وارد پالپ می شوند.

8) رباط پریودنتال:

رباط پریودنتال دسته هایی از الیاف بافت همبند هستند. یک انتهای هر دسته به سمنتومی که ریشه دندان را می پوشاند متصل می شود و انتهای دیگر این الیاف، ریشه دندان را به استخوان فک (آلوئولار) متصل می‌کند و به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کند و به دندان اجازه می‌دهد در برابر گاز گرفتن و جویدن مقاومت کند.

9) کانال های فرعی:

کانال های کوچکی وجود دارند که از کانال ریشه اصلی به وسیله عاج به رباطی به نام پریودنتال متصل میشوند که این کانال ها به کانال های فرعی معروف هستند.این کانال ها با توجه به آناتومی دندان ها معمولاً در نزدیکی انتهای ریشه دندان ها یافت می شوند و رگ های خونی و اعصاب پالپ را نیز تامین می کنند.

10) سوراخ آپیکال:

در آناتومی دندان ها سوراخی ریز در نوک هر ریشه دندان وجود دارد که  به نام سوراخ آپیکال شناخته میشود. این سوراخ، مجرایی است که رگ‌های خونی و اعصاب بافت بیرونی اطراف از آن عبور می‌کنند تا وارد دندان شوند.

11) استخوان آلوئول:

استخوان آلوئول همان استخوان فک است که ریشه دندان را احاطه کرده و از آن محافظت می کند. استخوان آلوئول شامل حفره‌های دندانی است که ریشه‌های دندان در آن فرو رفته است.