لثه ها را می توان از بافت های ظریف بدن به شمار آورد که حساسیت بالایی به دما، التهاب و عفونت دارند. از نشانه های شایع بیماری لثه می توان به خونریزی یا حساس شدن و لثه درد اشاره نمود. مشکلات لثه ممکن است شامل مشکلات نسبتاً جزئی تا مشکلات جدی تری که هم سلامت دهان و هم سلامت کل بدن را به خطر می اندازد، شود. شما باید نحوه درمان درد لثه را یاد گرفته و از این طریق مانع از بروز مشکلات جدی تر شوید.

کاهش درد لثه با کمک روش های اثبات شده    

1) استفاده از ژل خوراکی 

ژل های ضد عفونی کننده خوراکی می توانند کمک شایانی به تسکین درد لثه نمایند. خیلی از این ژل ها از یک نوع بی حس کننده موضعی تشکیل شده اند که می توانند سبب درمان درد لثه شوند. علاوه بر آن، می توانید از ژل های تسکین دهنده درد دندان کودک مانند اوراژل یا ژل های حاوی بنزوکائین استفاده کنید.

• از این ژل ها به میزان توصیه شده استفاده کرده و از مصرف بیش از حد آنها خودداری کنید.
• توجه داشته باشید که از مصرف بنزوکائین در کودکان خردسال، بدون مشورت با پزشک اجتناب نمایید.
• این ژل ها خاصیت ضد میکروبی نداشته و نمی توانند هیچگونه تأثیری بر عفونت داشته باشند.
• علاوه بر آن، بکارگیری دهان شویه های فاقد الکل نیز ممکن است درد لثه شما را تسکین دهد.

2) مصرف داروهای مسکن بدون نسخه. 

در صورت داشتن درد لثه، می توانید داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (تیلنول) یا ایبوپروفن (مانند ادویل) را مصرف کنید.

• دستورالعمل های دندانپزشک خود را در رابطه با نحوه مصرف داروی درمان درد لثه دنبال کنید. اگر تحت مراقبت دندانپزشک نیستید، دستورالعمل های دارو را به دقت بخوانید.
• در صورت داشتن درد، حتی با گذشت 2 تا 3 روز، با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
• از حل کردن آسپرین یا سایر مسکن ها در ناحیه لثه دردناک خودداری نمایید.

3) دریافت داروی نسخه ای. 

اگر با مشکلات جدی لثه یا عفونت یا آبسه دندان روبرو هستید، پزشک ممکن است اقدام به تجویز دارویی جهت کمک به درمان درد لثه کند.

• حتی ممکن است پزشک به تجویز آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا ژل‌های تقویتی بپردازد که ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها، مواد ضدالتهابی و همچنین ویتامین‌هایی مانند ویتامین A هستند.

مصرف داروهای خانگی جهت درمان درد لثه

1) استفاده از تکه های یخ یا کیسه های یخ. 

در صورت داشتن درد لثه، بهتر است یخ درمانی را امتحان کنید. تا وقتی که دندان ها و لثه های شما به سرما حساسیت نداشته باشند، می توانید اقدام به قرار دادن یک تکه یخ یا یخ خرد شده روی لثه های خود کنید.

• چرا که یخ سبب کاهش التهاب شده و با بی حس کردن ناحیه مورد نظر، درمان لثه درد را به همراه خواهد داشت.
• علاوه بر آن می توانید با خرد کردن مقداری یخ، آن را درون یک بادکنک بریزید. و سپس با بستن انتهای آن، عمل کمپرس را روی لثه های دردناک خود انجام دهید.
• همچنین می توانید درد لثه خود را با مصرف غذاهای خنک تسکین دهید. زیرا که سرما، تورم را کاهش داده و می تواند کمک شایانی به درمان درد لثه نماید.

2) درست کردن دهانشویه. 

شما می توانید درد لثه خود را با درست کردن دهانشویه از محصولات مختلف بهبود بخشید. می توانید روزانه از این دهانشویه ها سه تا چهار بار استفاده کنید.

•  ½ قاشق چای خوری نمک دریا را درون چهار اونس آب گرم حل کنید. سپس این محلول را به مدت 60-30 ثانیه در دهان خود روی لثه دردناک نگه دارید. سپس محلول را از دهان خارج کرده و این کار را 2 یا 3 بار تکرار نمایید. پس از آن لثه ها را با آب گرم بشویید.  
• محلول ساخته شده با پراکسید هیدروژن می تواند کمک شایانی به درمان درد و تورم لثه نماید. به مخلوط کردن مقدار مساوی آب و محلول پراکسید هیدروژن 3% بپردازید. سپس آن را به مدت 30-15 ثانیه در دهان بچرخانید.
• اقدام به شستشوی لثه های خود با سرکه سیب کنید. برای این کار، ¼ فنجان آب گرم را به همراه سرکه سیب ترکیب کنید. سپس این محلول را به مدت 60-30 ثانیه در دهان خود روی لثه دردناک نگه دارید. بعد از آن محلول را از دهان خارج کرده و این کار را 2 یا 3 بار تکرار نمایید. سپس محلول را با آب گرم بشویید.

• مریم گلی یک گیاه دارویی است که از آن جهت درمان التهاب استفاده می شود. تهیه چای مریم گلی و سپس چرخاندن آن درون دهان می تواند کمک شایانی به کاهش التهاب و درد لثه نماید.  جهت درست کردن چای مریم گلی می توانید از یک مشت برگ مریم گلی تازه و شسته شده یا یک قاشق چای خوری مریم گلی خشک شده استفاده کنید. سپس 8 اونس آب جوش را به آن اضافه کنید. صبر کنید تا آب خنک شود. در هر بار غرغره کردن، اجازه دهید مایع به مدت 30-20 ثانیه در اطراف لثه دردناک باقی بماند.
• از دیگر داروهای گیاهی که می توان به آنها اشاره نمود، افسنطین، بابونه و آلوئه ورا می باشد.

3) ماساژ دادن لثه ها. 

ماساژ لثه ها از دیگر روش هایی است که می تواند درمان درد لثه را سبب شود. برای این منظور، دستان خود را بشویید و به آرامی حرکت دایره ای را با انگشتان خود روی لثه دردناک و تا جای ممکن در کناره های دهان انجام دهید. بدین صورت که لثه ها را با 15 بار عمل چرخش در جهت عقربه های ساعت و سپس 15 بار چرخش دیگر در خلاف جهت عقربه های ساعت مالش دهید.

• روزانه این ماساژ را حداقل سه تا چهار بار تکرار کنید.
• ماساژ دادن لثه ها می تواند نقش بسزایی در درمان درد لثه ناشی از درآمدن دندان عقل ایفا کند.

4) امتحان کردن کمپرس گرم برای کاهش درد لثه. 

کمپرس گرم به ندرت می تواند در درمان درد لثه موثر باشد، ولی در برخی مواقع گزینه خوبی برای بعضی افراد به شمار می آید. در صورتی که به این نتیجه رسیدید که گرما می تواند در این زمینه مؤثر باشد، می توانید با درست کردن یک کمپرس گرم، آن را در طول روز 3 تا 4 بار روی لثه های دردناک خود بگذارید.

• سعی کنید برای این کار از یک تکه پارچه کوچکی که با آب گرم یا یکی از چای های مذکور خیس شده استفاده کنید.
• همچنین امکان استفاده از چای کیسه ای گرم نیز جهت انجام این کار وجود دارد. مثلاً می توانید اقدام به خیس کردن یک چای کیسه ای ضد التهابی گیاهی در آب گرم نمایید. سپس با گذاشتن چای کیسه ای روی لثه ها، اجازه دهید حدود 5 دقیقه روی آن باقی بماند. این عمل را در طول روز 2 تا 3 بار تکرار کنید. سعی کنید برای انجام این کار از چای میخک، چای طلایی، چای اکیناسه، چای مریم گلی و چای سبز یا سیاه استفاده نمایید.

5) حذف کردن محرک های لثه. 

در برخی مواقع، احتمال ایجاد درد لثه به جهت گیر کردن تکه های مواد غذایی بین دندان های شما وجود دارد. جهت تسکین درد ناشی از این مورد، با کمک یک نخ دندان تکه های غذای گیر کرده در نزدیک لثه را خارج کنید.

6) استفاده از روغن های ضروری برای ماساژ لثه. 

بعضی از روغن ها می توانند تأثیر بسزایی در تسکین درد لثه ایفا کنند. اکثر این روغن ها هم روغن های ضد التهابی و هم روغن های ضد میکروبی محسوب می شوند. جهت تسکین درد و تورم، ماساژ لثه 4 یا 5 بار در روز با روغن های ضروری، گزینه خوبی به شما می رود. بر اساس تجربه، روغن میخک را می توان موثرترین اسانس در درمان درد لثه دانست. البته روغن های ضروری دیگری نیز هستند که عملکرد مؤثری از خود در درمان درد لثه نشان می دهند. سعی کنید لثه های خود را با اضافه کردن چند قطره از روغن هایی که در زیر به آنها اشاره می شود، ماساژ دهید.

• روغن زیتون
• عصاره وانیل گرم
• روغن درخت چای
• روغن گل میخک
• روغن نعناع
• روغن دارچین
• روغن مریم گلی
• روغن گلدن سیل
• روغن نارگیل

7) امتحان کردن پیاز، سیر یا زنجبیل برای درمان درد لثه. 

سیر، زنجبیل و پیاز را می توان از فاکتورهای ضد التهابی به شمار آورد که به کاهش التهاب لثه کمک می کنند. این مواد، گزینه مناسبی جهت تسکین درد نیز شناخته شده اند.

• شما می توانید با برش دادن یک تکه پیاز یا سیر و گذاشتن مستقیم آنها روی لثه های دردناک، میزان درد خود را کاهش دهید. همچنین ممکن است قصد امتحان کردن نعناع را داشته باشید یا اینکه بخواهید دندان هایتان را مسواک بزنید.
• یا می توانید پس از برش یک تکه زنجبیل تازه، آن را روی لثه های دردناک خود بگذارید.

۸) درست کردن خمیر ادویه. 

زردچوبه و آسفتیدا به عنوان ادویه پخت و پز در غذاهای هندی مورد استفاده قرار می گیرند. با وجود این، زردچوبه به جهت برخورداری از خواص دارویی دارای ویژگی های ضد میکروبی و ضد التهابی می باشد.

• برای تهیه یک خمیر ادویه، یک قاشق چای خوری زردچوبه را با ½ قاشق چای خوری نمک و ½ قاشق   روغن خردل ترکیب کنید. به منظور درمان درد لثه، این خمیر را دو بار در روز روی لثه های خود بمالید.
• ¼ قاشق چای خوری از این پودر را برداشته و پس از مخلوط کردن آن با مقدار کافی آب لیموی تازه، خمیری به دست می آید. سپس خمیر حاصل را مستقیماً روی لثه های دردناک خود بمالید. اجازه دهید حدود 5 دقیقه، خمیر روی لثه شما باقی بماند. این کار را 2 تا 3 بار در روز تکرار کنید.
• طعم تلخ و بوی نامطبوع این خمیر تا حد زیادی با آب لیمو از بین می رود. با وجود این، شاید بهتر است که پس از هر بار استفاده از این خمیر، دهان خود را به خوبی بشویید.

رعایت بهداشت دندان برای جلوگیری از لثه درد

1) مسواک زدن.

حتماً دندان های خود را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید.  برای این کار از مسواک نرم استفاده کنید. در زمان مسواک زدن، از یک حرکت نرم و ملایم رو به جلو و عقب استفاده نمایید.

• همچنین، به کار بردن مسواک قدیمی نیز می تواند سبب آسیب رساندن به دندان های شما گردد. در ابتدا موهای مسواک های نو گرد هستند، اما با گذشت چند ماه این موها تیزتر شده و می توانند بیش از آنکه نقش مفیدی را برای دندان های شما ایفا کنند، به آنها ضرر برسانند.
• علاوه بر آن، یادتان باشد که زبان خود را مسواک بزنید.
• مقداری خمیر دندان را درون دهان خود بگذارید. کف اضافی تولید شده را بیرون بریزید، ولی دهان خود را با آب نشویید.

2) استفاده روزانه از نخ دندان.

روزانه زمانی را برای کشیدن نخ دندان اختصاص دهید. نخ را دور انگشت وسط یک از دستانتان و بقیه آن را دور انگشت وسط دست دیگر بپیچید. نخ را میان انگشت شست و سبابه خود محکم بگیرید.

• به آرامی نخ دندان را بین همه دندان های خود به جلو و عقب هدایت کنید. در انتهای هر دندان، نخ را خم کنید.
• پس از قرار گرفتن نخ دندان بین دندان ها، از یک حرکت ملایم بالا و پایین جهت مالش طرفین هر دندان استفاده کنید.
• بعد از پایان یافتن کار یک دندان، با باز کردن نخ بیشتر از لای انگشتان خود، به سراغ دندان بعدی بروید.
• توجه ویژه ای به دندان های خود به محض رویش دندان عقل به خرج دهید.

3) شستشوی دهان. 

نوعی دهانشویه را پس از صرف غذا جهت شستشوی دهان خود در نظر بگیرید. چرا که دهانشویه می توان کمک شایانی به خارج کردن تکه های غذا و سایر ذرات باقیمانده بین دندان ها نماید. این ذرات می توانند پلاک، پوسیدگی دندان، تارتار و همچنین بیماری های لثه را ایجاد نمایند.

• می توانید دهان خود را با آب یا دهانشویه ای که از موادی مانند پراکسید هیدروژن ساخته شده است، بشویید.

4) مراجعه منظم به دندانپزشک.

سعی کنید به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک می تواند به جرمگیری و تمیز کردن دندان هایتان 1 تا 2 بار در سال بپردازد. جرمگیری های معمول تحت پوشش اکثر بیمه ها قرار دارند.

• این کار علاوه بر اینکه کمک زیادی به تمیز نگه داشتن دندان هایتان خواهد کرد، بلکه می تواند نقش مؤثری در تشخیص به موقع مشکلات لثه یا دندان، توسط دندانپزشک پیش از اینکه به وضعیت بدی برسد، ایفا کند.

5) خودداری از مصرف محصولات حاوی تنباکو. 

محصولات حاوی تنباکو می تواند سبب افزایش ابتلا به بیماری های لثه گردد. این محصولات شامل سیگار، سیگار برگ و تنباکوی جویدنی خواهد بود.

سیگار کشیدن سبب ایجاد لک بر روی دندان های شما شده و از دلایل بوی بد دهان می گردد.

6) مصرف ویتامین C و کلسیم به میزان کافی. 

از مصرف کافی ویتامین C و کلسیم مطمئن شوید. چرا که کمبود ویتامین C می تواند تورم، خونریزی لثه ها و حتی لق شدن یا از دست دادن دندان ها را به دنبال داشته باشد.

• منابع غذایی سرشار از ویتامین C عبارتند از: میوه هایی همچون پرتقال و گریپ فروت، کیوی، فلفل دلمه ای، پاپایا، توت فرنگی، کلم بروکلی و طالبی.
• منابع غذایی سرشار از کلسیم نیز محصولات لبنی مانند شیر، پنیر، ماست و بستنی، ساردین، شیر سویای غنی شده با کلسیم، محصولات سویا و سبزیجات سبز برگ را شامل می شوند.

تشخیص علت درد لثه

1) بررسی کنید که آیا دارای زخم شانکر هستید یا خیر. 

زخم شانکر نوعی از زخم یا آفت دهانی است که می تواند سبب ایجاد درد مداوم یا درد هنگام غذا خوردن شود. زخم شانکر، در صورت قرار داشتن روی لثه می تواند درد لثه را در پی داشته باشد. این نوع زخم های دهان به آسانی قابل تشخیص هستند. و معمولاً دارای ظاهری بیضی شکل با مرکزی قرمز یا سفید رنگ هستند.

• پزشکان علت دقیق ایجاد این زخم را نمی دانند. در برخی مواقع این زخم ها به جهت آسیب ایجاد شده در دهان یا مصرف غذاهای اسیدی ایجاد می شوند. همچنین آنها می توانند به علت کاهش سیستم ایمنی بدن ظاهر شوند.
• معمولاً بهبود آفت‌ها یا زخم های دهانی طی یک یا دو هفته به صورت خود به خود انجام می گیرد.

2) یادگیری نحوه صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن. 

مسواک زدن اشتباه و نخ دندان کشیدن غیر اصولی، می تواند سبب ایجاد درد لثه گردد. محکم مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن با نیروی زیاد می تواند تحریک لثه، ایجاد درد و خونریزی را به همراه داشته باشد.

• از این رو، بهتر است به جای مسواک های سفت، مسواک هایی با موهای نرم را انتخاب کنید.
• سعی کنید از حرکات دایره ای به جای حرکات رو به جلو و عقب در مسواک زدن استفاده کنید. چرا که احتمال تحریک لثه های شما با مسواک زدن با حرکات جلو و عقب وجود دارد.

3) درد لثه ناشی از درآمدن دندان. 

ممکن است درد لثه به دلیل دندان درآوردن مخصوصاً در کودکان باشد. بزرگسالان نیز ممکن است به دلیل خارج شدن نادرست دندان از لثه، احساس درد کنند. همچنین درآمدن دندان عقل نیز می تواند درد لثه در بزرگسالان را به همراه داشته باشد.

• دندان های نهفته از دیگر دلایلی است که می تواند سبب ایجاد درد لثه گردد. دندان های نهفته دندان هایی هستند که به شکل کامل در نیامده اند.

4) بررسی کنید که آیا دچار بیماری لثه هستید یا خیر. 

یکی از رایج ترین دلیل درد لثه را می توان بیماری لثه دانست. شروع بیماری با التهاب لثه همراه بوده و امکان درمان آن با مراقبت مناسب از دهان وجود دارد. بیماری پریودنتال شکل جدی تر بیماری لثه است که می تواند از دست رفتن دندان ها را در پی داشته باشد. از نشانه های بیماری لثه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• لثه های قرمز، متورم یا دردناک
• بوی بد دهان
• وجود طعم ناخوشایند در دهان
• عقب رفتن لثه که سبب بزرگتر به نظر رسیدن دندان هایتان خواهد شد.
• خونریزی لثه در حین و بعد از مسواک زدن
• جیب بین دندان ها و لثه ها
• امکان تکان دادن دندان های ضعیف یا ناپایدار با زبانتان وجود دارد.

5) واردشدن آسیب جزئی به لثه. 

در برخی مواقع ممکن است اجسام تیز، غذای خشن یا داغ به لثه صدمه جزئی وارد کند. این امر می تواند درد لثه را منجر شود.

• معمولاً امکان بهبود این آسیب‌های جزئی طی چند روز تا یک هفته به صورت خود به خود وجود دارد.

6) بررسی کنید که آیا به سرطان دهان مبتلا هستید یا خیر. 

سرطان دهان را می توان علت دیگری برای تجربه درد لثه دانست. سرطان دهان می‌تواند سبب ایجاد زخم های بهبود نیافتنی در دهان شده که حجم و رنگ آن را نیز تغییر کرده و با درد همراه خواهد بود.

• از دیگر نشانه های سرطان دهان که می توان به آنها اشاره نمود، عبارتند از: ایجاد توده هایی در گردن، گونه یا زیر فک، مشکل در بلع یا جویدن، مشکل در حرکت فک یا زبان، بی حسی در زبان و دهان، تغییرات صدا و گلودرد مداوم یا احساس گیر کردن چیزی در گلو.

7) مراجعه به دندانپزشک.

اگر تاکنون دچار درد لثه‌ای که از بین نمی‌رود یا زخم‌هایی که بهبود نمی‌یابند یا سایر نشانه های غیرطبیعی دیگر شده اید، به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

• همچنین در صورت مشاهده هر یک از علائم سرطان دهان یا بیماری شدید لثه یا سایر نشانه هایی همچون تب یا علائم عفونت، فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.