کم پیش آمده است که وجود ارتباط میان تغییر رنگ دندان‌ها و فقر ویتامین را تصور کرده باشیم. بسیاری از افراد در مورد تغییر رنگ دندان‌های خود ابراز نگرانی می‌کنند و این موضوع یکی از بزرگترین ترس‌های بسیاری دیگر نیز هست. روتین‌های روزانه‌ی ما، بهداشت دهان، آنچه که می‌خوریم یا می‌نوشیم، سیگار کشیدن و غیره همگی می‌توانند اثر خود را بر دندان‌ها بگذارند. با وجود اینکه معمولا این تصور را داریم که مواد رنگی خارجی عامل تغییر رنگ دندان هستند، گاهی اوقات منشا مشکل به درون ما بر می‌گردد.

خودداری از مصرف یک سری غذای مشخص جهت پیروی از رژیم غذایی ضروری برای داشتن دندان‌های سالم کافی نیست. یکی از مهم‌ ترین ضروریات داشتن دندان‌های سالم، یک رژِیم غذایی متعادل می‌باشد. دندان‌های شما از لایه‌های متعدد تشکیل شده اند. ویتامین‌ها و مواد معدنی در ایجاد این لایه‌ها نقش مهمی بازی می‌کنند. در صورتی که دچار کمبود در این عوامل باشید، سلامت دندان شما می‌تواند به طور جدی تحت تاثیر قرار بگیرد. با این حال همچنان دانستن آنچه که نیاز داریم و دلیل نیازمان به آن‌ها اهمیت دارد. بنابراین بیایید به ارتباط میان کمبود ویتامین و تغییر رنگ دندان و راه حل‌های این مشکل نگاهی بیندازیم.

تغییر رنگ دندان‌ها و کمبود ویتامین: کدام کمبودها باعث تغییر رنگ دندان‌ها می‌شوند؟

بدون شک میان تغییر رنگ دندان‌ها و کمبود ویتامین یک ارتباط وجود دارد. بسیاری از ویتامین‌ها می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم  وضعیت دندان‌ها را تحت تاثیر قرار دهند. این‌ها تمام ویتامین‌های ضروری هستند که شما برای حفظ لبخندی زیبا و سالم نیاز دارید. البته این ‌ویتامین‌ها نه تنها برای لبخند شما بلکه برای تمام بدنتان مهم هستند. ویتامین‌ها مانند مواد معدنی در شکل‌گیری و رشد استخوان‌هایتان اهمیت دارند. برای مثال، کلسیم (بلوکه‌ی ساختمانی پایه‌ی آویشن و مینای دندان) توسط بدن ما به همراه ویتامین دی مصرف می‌شود. دریافت مقدار کافی ویتامین دی و کلسیم به دندان‌ها و استخوان‌های فک شما استحکام می‌بخشد. این عامل به دندان‌های شما کمک می‌کند تا در جای خود محکم‌تر باقی بمانند. لیستی از این ویتامین‌های اصلی را در اینجا ذکر کرده‌ایم:

• ویتامین آ
• ویتامین ب 12
• ویتامین سی
• ویتامین دی

خب حالا بیایید تک به تک نگاهی به آن‌ها بیندازیم:

کمبود ویتامین آ

این ویتامین محلول در چربی، در کبد ذخیره می‌شود. ویتامین آ یکی از ضروری‌ترین عناصر برای لثه‌های شما است. لثه‌های سالم نه تنها از دندان‌هایتان حفاظت می‌کنند بلکه جلوی اسکان باکتری‌هایی که می‌توانند پخش شوند و به دندان‌هایتان آسیب بزنند را نیز می‌گیرند. همچنین ویتامین آ یکی از ضروری‌ترین مواد مغذی برای مینای دندان (لایه‌ی خارجی سفید دندان‌هایتان) می‌باشد. ویتامین آ برای سیستم ایمنی شما بسیار مهم است. یک سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند سلامت دهان و دندان‌های شما را آسیب‌پذیر سازد. سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند احتمال پوسیدگی دندان‌ها را بالا ببرد؛ همچنین می‌تواند باعث مشکلاتی نظیر بیماری لثه شود. این‌ عوامل می‌توانند ظاهری ناخوشایند ایجاد کنند. 

به هر حال، اثرات سیستم ایمنی ضعیف بر دندان‌ها به اینجا ختم نمی‌شود. کمبود ویتامین آ همچنین عملکرد صحیح غدد بزاقی شما را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. بزاق، ترشحی است که به هضم غذا کمک می‌کند. همچنین بزاق یکی از مکانیسم‌های دفاعی طبیعی دهان است؛ دهان شما را مرطوب نگه می‌دارد و پلاک  و باکتری را از بین می‌برد. 

بدون این‌ها، باکتری‌ها می‌توانند مکررا تکثیر شوند و روند شکل‌گیری پلاک سرعت می‌یابد؛ به طور همزمان قطعات جسبنده‌ی غذا حل نخواهند شد و برای مدت طولانی روی دندان‌هایتان باقی خواهند ماند. تمام این‌ها باعث از بین رفتن رنگ و پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند.

کمبود ویتامین ب 12

ویتامین ب 12 یک ویتامین محلول در آب است. این ویتامین در عملکرد مغز و سیستم عصبی مرکزی و تولید سلول‌های خونی قرمز موثر است. درست مشابه ویتامین آ، ویتامین ب 12 نیز یکی از مواد مغذی اساسی لثه و دندان‌ها است؛ بنابراین دریافت ویتامین ب 12 برای سلامت دندان‌های شما ضروری است. ب 12 همچنین برای هضم قندها مهم است. با دریافت مقدار کافی ویتامین ب 12، قندها بهتر هضم خواهند شد و احتمال آنکه دندان‌هایتان را لکه‌دار کنند کاهش خواهد یافت.

کمبود ب 12 می‌تواند بیماری لثه (با عنوان پریودنتیت نیز شناخته می‌شود) را ایجاد کند؛ زیرا که ب12 به عنوان یک ماده‌ی مغذی برای لثه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین همانطور که قبلا اشاره شد، این ویتامین به فرایند هضم قندها کمک می‌کند. قند، ماده‌ی مغذی اصلی مورد مصرف باکتری‌های دهان ما است. بنابراین قند هضم‌نشده‌ی دهان می‌تواند برای هر دو لثه‌ و دندان آسیب‌زا باشد. این نوع قند با تغذیه‌ کردن باکتری‌های مضر به راحتی می‌تواند منجر به تغییر رنگ دندان‌ها شود. در صورتی که بیماری لثه پیشروی کند، ممکن است عقب‌نشینی لثه رخ دهد. عقب نشینی لثه‌ها همچنین ریشه‌ های دندانتان را در معرض دید قرار خواهد داد. ریشه‌ های دندان حفاطت نشده می‌توانند به راحتی توسط باکتری‌ ها مورد حمله قرار گیرند و ظاهری ناخوشایند ایجاد کنند.

کمبود ویتامین سی

وقتی نوبت به سیستم ایمنی می‌رسد، ویتامین سی اولین چیزی است که به ذهن می‌رسد. این ویتامین همچنین برای شکل‌گیری بافت‌های مشخص در رگ‌های خونی، ماهیچه‌ ها و استخوان‌ ها ضروری است. به طور همزمان کمبود ویتامین سی باعث اسکوربوت می‌شود و اثر منفی بر مکانیسم دفاعی بدن می‌گذارد. ویتامین سی همچنین یک ویتامین مهم برای لثه‌ها و دندان‌ها است و برای مکانیسم دفاعی بدن نیز اهمیت دارد.

به این صورت دهان شما قادر به مبارزه‌ی بهتر با باکتری‌ها خواهد بود. این به معنای دندان‌هایی سفیدتر و سالم‌تر می‌باشد. کمبود ویتامین سی دندان‌های شما را به دستان باکتری‌ها و پلاک می‌سپارد. زیرا که بزاق شما نه تنها به هضم غذا کمک می‌کند، بلکه اثر حفاظتی بر علیه باکتری‌ها نیز دارد. سلول‌های دفاعی شما که با باکتری‌ها مبارزه می‌کنند در مویرگ‌های لثه‌ های شما حفظ شده‌اند. اگر این سلول‌ها ضعیف باشند، باکتری‌ها راحتتر قادر به سکونت در دهان شما خواهند بود و این به معنای خداحافظی با دندان‌های سفید و سالم است. با وجود اینکه برخی ادعا می‌کنند که دریافت ویتامین سی به طور مستقیم بر سفید کردن دندان‌ها موثر است، این مسئله جای بحث دارد.

کمبود ویتامین دی

کمبود ویتامین دی مستقیم‌ترین ارتباط را با از بین رفتن رنگ دندان‌ها دارد. ویتامین دی نقش مهمی در ساختن دندان‌هایتان به کمک مواد معدنی دارد. کلسیم بلوکه‌ی ساختمانی مینای دندان و همچنین استخوان‌ها است. با دریافت مقدار کافی ویتامین دی و کلسیم و قوی نگه داشتن مینای دندان قادر به حفظ لبخندی درخشان و سفید خواهید بود. ویتامین دی ویتامینی است که به کمک نور خورشید بدست می‌آید.

این ویتامین برای استخوان‌ها و دندان‌هایتان بسیار مهم است  زیرا که اجازه‌ی جذب کلسیم را می‌دهد. کلسیم بلوکه‌ ی ساختمانی استخوان‌هایتان است؛ همچنین لایه‌ی مینای دندان که بخش خارجی دندان‌هایتان می‌باشد نیز از کلسیم ساخته شده است. این لایه، لایه‌ای است که به دندان‌های شما رنگی سفید می‌بخشد. ضعف یا سایش مینای دندان باعث نمایان شدن لایه‌ی عاج زیرین می‌شود.

این لایه رنگی تیره‌تر دارد. به بیانی دیگر، سایش مینای دندان شما یکی از بزرگترین دلایل از بین رفتن رنگ دندان‌ها است. همچنین بعضی مطالعات نشان داده‌اند که ریسک پوسیدگی دندان از این طریق کاهش می‌یابد.

چگونه کمبود ویتامین دی را درمان کنیم؟

امروزه ریشه‌کن کردن کمبود ویتامین دی با روش‌های طبیعی تقریبا راحت است. گروه‌های غذایی مورد نیاز برای این منظور در بسیاری از بخش‌های جهان در دسترس هستند. به بیانی دیگر دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم با توجه به دانستن اینکه چه غذایی حاوی چیست، نیازهای شما به ویتامین را تامین خواهد کرد. برای این منظور، شما می‌توانید تحقیق کنید یا با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.

بنابراین بیایید به اینکه از کجا می‌توانیم این ویتامین‌ها را بدست آوریم نگاهی بیندازیم:

• غذاهای دارای ویتامین آ

شما می‌توانید مکمل ویتامین آ را از غذاهایی نظیر گوجه فرنگی، هویج، فلفل سبز و قرمز، اسفناج، بروکلی، سبزیجات دارای برگ سبز، روغن ماهی، جگر، شیر، پنیر و تخم مرغ بدست آورید.

• غذاهای دارای ویتامین ب 12

منابع ب 12 در حیوانات به فراوانی یافت می‌شوند. در اینجا به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنیم: جگر، گوشت قرمز، ماهی (خصوصا مکرل)، محصولات لبنی نظیر شیر، پنیر، ماست، کفیر و سایر غذاها با منشا حیوانی مانند زرده‌ی تخم مرغ، صدف و کله پاچه.

• غذاهای دارای ویتامین سی

شرط دریافت ویتامین  C  تغذیه شدن از خاک است. بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات غنی از ویتامین سی هستند. در اینجا می‌توان به تعدادی از آن‌ها اشاره کرد: پرتقال، نارنگی، گریپ فروت، کیوی، آناناس، توت فرنگی، فلفل قرمز و سبز، گوجه فرنگی، آروگولا، جعفری، کاهو، بروکلی، کلم، اسفناج و گل رز تازه. این‌ها غنی از ویتامین سی هستند.

• غذاهای دارای ویتامین دی

وقتی بحث به ویتامین دی می‌رسد، قضیه کمی پیچیده‌تر می‌شود زیرا دریافت ویتامین دی از غذاها کفایت نمی‌کند. شما به نور خورشید نیز برای فعال سازی ویتامین دی که وارد بدنتان می‌شود نیاز دارید. غذاهایی که از آن‌ها می‌توانید ویتامین دی را در فرم پروویتامین کسب کنید:

غلات صبحانه، قارچ، شیر، تخم مرغ، ماهی (خصوصا تن)، پنیر، ماست و کفیر. با این حال همانطور که اشاره شد، نباید حمام آفتاب پس از دریافت این مواد مغذی را فراموش کنید.

در صورتی که رژیم غذایی نامناسب دارم، چگونه می‌توانم نیازهای ویتامینی خود را رفع کنم؟

گاهی اوقات، مهم نیست چقدر مراقب هستیم، رژیم غذایی ما در رفع این کمبودها شکست می‌خورد. این ممکن است نشان دهنده‌ی وجود سایر مشکلات در بدن ما باشد. گاهی ممکن است نتوانیم رژیم غذایی مورد نیاز خود را دنبال کنیم. بهترین مثال از این موقعیت را می‌توان در فیلم‌های دزد دریایی یافت.

شما می‌توانید آن‌ها را به شکل افرادی با دندان‌های خراب و دارای رنگی زشت تصور کنید. دلیل اصلی آن کمبود مسواک نیست.

این افراد که برای ماه‌ها یا سال‌ها تنها با دریا تغذیه شده‌اند، نمی‌توانند مواد مغذی مورد نیازشان را از خاک دریافت کند. به همین دلیل است که دندان‌های آن‌ها زرد، خراب و حتی پوسیده می‌شود. اما جای نگرانی نیست؛ امروزه حتی ملوانان به گروه‌های غذایی ضروری دسترسی دارند و به لطف تکنولوژی مدرن، امکان دریافت این ویتامین‌ها به صورت مکمل نیز وجود دارد. قرص و محصولات مشابه فراوانی برای این هدف وجود دارند. برای مثال، اگر گیاه خوار هستید و از کمبود ب 12 رنج می‌برید، به راحتی می‌توانید مکمل‌های گیاهی ب 12 را برای این هدف بیابید. در این موارد مشورت با پزشکتان و انجام تحقیق و بررسی خوب جهت انتخاب مکمل‌های مناسب اهمیت دارد. از آنجا که مقدار ویتامین‌های موجود در بعضی از مکمل‌ها ممکن است کمتر از میزان نیاز شما باشد؛ هیچگاه فراموش نکنید که داشتن یک رژیم غذایی مناسب برای یک لبخند زیبا جبران پذیر نیست.