نکات کلیدی

• سلامت دهان و دندان بخش مهمی از سلامت بدن است. در دوره ی بارداری باید به سلامت دهان و دندان خود توجه ویژه ای داشته باشید.
• بارداری احتمال بروز مشکلات مرتبط به دهان و دندان را افزایش میدهد و این مشکلات ممکن است مادر را دچار عوارض بارداری مانند زایمان زودرس کنند.
• در دوران حاملگی به طور مرتب برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید. به دندانپزشک بگویید که باردار هستید. در طی بارداری میتوانید از دندان های خود عکس اشعه ایکس ( x-ray) بگیرید.
• اگر نگران سلامت دندان های خود هستید، بدون فوت وقت به دندانپزشک مراجعه کنید.
• روزانه دو بار دندان های خود را مسواک زده و یکبار نخ دندان بکشید.

اهمیت سلامت دهان و دندان در بارداری

سلامت دندان (و یا سلامت دهان) به معنای سلامت دهان، دندان و لثه هاست. سلامت دهان و دندان را میتوان بخش مهمی از سلامت بدن دانست. اگر باردار هستید، باید در این دوره به خوبی از دهان و دندان خود مراقبت کنید. (در دوره ی بارداری مراقب سلامت خود باشید.)

حاملگی خطر ابتلا به بیماری های دهان و دندان را افزایش میدهد و این مشکلات میتوانند روی بارداری شما تاثیر بگذارند. برای مثال، برخی تحقیقات نشان از ارتباط میان بیماری های لثه و زایمان زودرس دارند. زایمان زودرس یعنی زایمانی که بسیار زودتر از مورد، پیش از پر شدن 37 هفته ی بارداری، رخ دهد. کودکانی که دچار تولد زودرس میشوند، ممکن است بیشتر از کودکانی که به موقع متولد شده اند، دچار مشکلات سلامتی شوند.

مراقبت از دهان، دندان و لثه ها در دوران بارداری میتواند به شما در طی کردن دوره ی بارداری با سلامتی کامل و داشتن فرزندی سالم کمک کند.

حاملگی چه تاثیری روی سلامت دهان و دندان دارد؟

تغییرات ایجاد شده در بدن شما در دوره ی بارداری میتواند روی دندان و لثه ی شما تاثیر بگذارد. برای مثال:

• سطح هورمون های بدن شما مانند پروژسترون و استروژن، در دوران بارداری بالا میرود. اینگونه خطر ابتلا به بیماری های دهان و دندان بیشتر میشود.
• عادات غذایی شما ممکن است تغییر کنند. ممکن است در دوره ی بارداری مصرف برخی غذاها نسبت به زمانی که باردار نبودید، بیشتر شود. این غذاها ممکن است روی سلامت دهان و دندان شما تاثیر بگذارند.
• ممکن است در دوره ی بارداری کمتر دندان های خود را مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. دلیل این مراقبت کمتر میتواند حساس شدن لثه و یا خستگی غیرمعمول شما باشد. برای برخی از بانوان، ممکن است مسواک زدن و یا نخ دندان کشیدن باعث تهوع شود (احساس معده درد).

این تغییرات ممکن است باعث ایجاد مشکلات مرتبط با دهان و دندان در دوره ی بارداری شود، این مشکلات شامل موارد زیر هستند:

بیماری های دهان و دندان در بارداری

ایجاد حفره در دندان (و یا پوسیدگی دندان): این حفره ها، مناطق کوچک و آسیب دیده روی سطح دندان شما هستند. بارداری احتمال بروز این حفره ها را افزایش میدهند. باکتری هایی که عامل این حفره ها هستند ممکن است به کودک شما منتقل شوند و در آینده روی سلامت دندان کودک شما تاثیر منفی بگذارند.

التهاب لثه: التهاب لثه به معنای قرمزی و ورم لثه هاست. اگر این مشکل درمان نشود، ممکن است به مشکلات جدی لثه منتهی شود. هورمون های بارداری ممکن است خطر ابتلا به التهاب لثه را افزایش دهد. شصت تا هفتاد و پنج درصد بانوان باردار به التهاب لثه دچار میشوند. علائم و نشانه های آن شامل موارد زیر هستند:

• قرمزی و تورم
• حساسیت لثه ها
• خونریزی لثه حتی زمانی که به نرمی و آرامی مسواک میزنید.
• لثه های براق

لق شدن دندان ها: مقادیر بالای هورمون های پروژسترون و استروژن در دوران بارداری می تواند به طور موقت بافت ها و استخوان هایی را که دندان های شما را در جای خود نگه می دارند، شل کند. این مشکل می تواند باعث لق شدن دندان های شما شود.

بیماری پریودنتال (که پریودنتیت یا بیماری لثه نیز نامیده میشود): اگر التهاب لثه درمان نشود، میتواند منجر به بیماری پریودنتال شود. اینگونه لثه چرک کرده و برای استخوان هایی که دندان را در خود نگه میدارند مشکل ایجاد میشود. ممکن است دندان لق شده و یا بیفتد. پریودنتیت می تواند منجر به باکتریمی (باکتری های راه یافته به جریان خون) شود. این یک بیماری جدی است که نیاز به درمان فوری دارد. سیگار کشیدن یکی از علل بیماری وخیم لثه است.

تومورهای بارداری (و یا گرانولوم پیوژنیک): این تومورها، تومورهای سرطانی نیستند. آنها توده هایی هستند که روی لثه و معمولا بین دندان ها ایجاد میشوند. این توده ها قرمز و نارس هستند و به راحتی خونریزی میکنند. آنها به دلیل وجود پلاک دندانی ایجاد میشوند (یک پرده ی نازک چسبناک حاوی باکتری که روی دندان ایجاد میشود). این تومورها معمولا پس از زایمان خود به خود از بین میروند. اما در برخی موارد نادر باید توسط پزشک از بین بروند.فرسایش دندان: اگر صبح ها استفراغ میکنید، ممکن است دندان های شما به خاطر اسید معده دچار فرسایش شوند. این اسید میتواند به مینای دندان (سطح سخت دندان) آسیب برساند. تهوع صبحگاهی (و یا NVP)، تهوع و استفراغی است که در دوران بارداری، بخصوص ماه های اولیه، اتفاق می افتد.

علائم

اگر علائمی از مشکلات دهان و دندان دارید به دندانپزشک مراجعه کنید. نشانه ها زمانی که باقی افراد هم آنها را در شما ببینند مانند جوش و خارش پوستی و یا سرفه، جدی میشوند. و البته علائم همان هایی هستند که فقط خودتان متوجه آنها میشوید و کس دیگر آنها را در شما نمیبیند، برای مثال گلودرد و یا سرگیجه.

علائم و نشانه های مشکلات دهان و دندان شامل موارد زیر هستند:

• بوی بد دهان در بارداری
• دندان لق
• زخم های دهانی و یا توده های لثه
• ایجاد فاصله میان دندان ها
• عقب رفتن لثه ها (وقتی لثه ها از دندان ها دور می شوند و ریشه ی دندان ها مشخص میشوند) یا چرک در امتداد خط لثه (جایی که لثه ها و دندان ها در کنار هم قرار میگیرند).
• لثه ها قرمز، متورم، حساس و یا براق میشوند، به راحتی دچار خونریزی میشوند.
• دندان درد و یا دردهای دیگر

اگر درد دارید و یا لثه هایتان متورم شده اند، با دندانپزشک خود تماس بگیرید. اگر دچار عفونت شده اید، باید بلافاصله درمان شوید تا برای کودک مشکلی پیش نیاید.

معاینه دندانپزشکی در دوران بارداری

پیش از بارداری و در دوران بارداری مرتبا برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید. در این چکاپ ها موارد زیر را با پزشک در میان بگذارید:

• باردار هستید و یا تصمیم به بارداری دارید.
• در مورد داروهایی مصرفی با ایشان صحبت کنید. این داروها شامل داروهای تجویزی، بدون نسخه، مکمل ها و داروهای گیاهی هستند. داروی تجویزی دارویی است که پزشک شما به منظور بازگردانی سلامت شما برای شما تجویز کرده است. داروی بدون نسخه دارویی مانند مسکن و یا شربت سرماخوردگی است که شما خودتان و برای خود درمانی آن را مصرف میکنید. مکمل محصولی است که شما برای جبران عدم دریافت برخی مواد مغذی (مانند ویتامین B یا آهن) مصرف می کنید و به اندازه کافی در غذاهایی که می خورید موجود نیست. و داروی گیاهی، که شامل قرص یا چای است، از گیاهان (گیاهانی که در طبخ غذا یا دارو استفاده می شوند) ساخته می شود.
• اگر بارداری شما پرخطر است، به پزشک بگویید. بارداری شما پرخطر یعنی شما، کودک و یا هر دو در دوران بارداری در معرض خطر هستید. اگر به بیماری مزمن مبتلا باشید ، از بارداری قبلی عوارض داشته باشید یا شرایط دیگری داشته باشید که می تواند به سلامتی شما یا کودک شما آسیب برساند، بارداری شما ممکن است پرخطر باشد.
• اگر پزشک مراقبت کننده ی شما در دوران بارداری، با شما در مورد سلامت دهان و دندان صحبت کرده است.

مهم است که پیش از بارداری برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید تا او مشکلات شما را درمان کند. رعایت بهداشت دهان و دندان به طور مرتب نیز برای سلامت نگه داشتن دندان، دهان و لثه ها، بسیار مهم است.

آیا گرفتن عکس اشعه ایکس ( x-ray)  در حاملگی خطرناک است؟

خیر. گرفتن عکس اشعه ایکس بخش مهمی از درمان دندان و دهان است. عکس x-ray مشکلات دندان، لثه ها و استخوان های دهان را نشان میدهد. x-ray یک آزمایش پزشکی است که از اشعه برای ایجاد تصویر استفاده میکند. این اشعه نوعی انرژی است که اگر بیش از حد در معرض آن قرار بگیرید می تواند برای سلامتی مضر باشد. گرفتن عکس x-ray در دوران بارداری خطرناک نیست. آنها از اشعه ی کمی استفاده کرده و پزشک شما را با پیشبند و یقه ای مخصوص میپوشاند تا از شما و کودک مراقبت کند. اگر پزشک از شما درخواست عکس x-ray کرد حتما به وی بگویید که باردار هستید و یا قصد بارداری دارید.

رفع مشکلات دهان و دندان در دوران حاملگی

اگر به مشکل دهان و دندان مبتلا هستید که باید درمان شود حتما به دندانپزشک خود بگویید که باردار هستید. بنا به شرایط شما، شاید بتوانید بلافاصله مشکل را درمان کنید و یا تا تولد کودک منتظر بمانید. درمان های زیر در دوران بارداری بی خطر هستند:

• داروهایی مانند مسکن ها و آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت دندان . دندانپزشک میتواند برای شما داروهایی تجویز کند که برای شما و کودک بی خطر هستند. اگر دندانپزشک برای شما دارو تجویز کرد، با پزشک مراقبت کننده ی خود در مورد آن صحبت کنید. قبل از صحبت با او هیچ دارویی مصرف نکنید.
• بی حسی موضعی. داروی بی حسی، دارویی است که درد را کاهش می دهد یا از آن جلوگیری می کند. از داروی بی حسی موضعی در قسمت های خاصی از بدن استفاده می شود، مانند بی حسی دهان برای پر کردن دندان یا کشیدن دندان. استفاده از این دارو در دوران بارداری بی خطر است.

میتوانید در هر زمان از دوران بارداری دندان خود را درمان کنید. اما اگر مشکل خاصی ندارید (برای مثال درمانی که لازم نیست بلافاصله انجام بپذیرد و برای حفظ سلامتی خودتان و یا کودک ضروری نیست) بهتر است تا به دنیا آمدن کودک صبر کنید.

۶ راه مراقبت از دندان در بارداری

در ادامه روش هایی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در بارداری و حفظ سلامت لثه و دندان آمده اند:

• روزانه دو بار دندان های خود را با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و یک بار هم نخ دندان بکشید: مسواکی انتخاب کنید که نرم باشد. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مرتب میتواند به از بین بردن پلاک ها و حفظ سلامت دندان و لثه کمک کند.
• اگر به خاطر استفراغ نمیتوانید مسواک بزنید از برطرف کننده های اسید معده استفاده کرده و سپس دهان خود را بشویید: دهان خود را با ترکیبی از یک قاشق چایخوری جوش شیرین و یک فنجان آب بشویید. شستشو میزان اسید موجود در دهان را کاهش میدهد. برطرف کننده های اسید معده داروهایی هستند که به خنثی کردن اسید معده کمک میکنند. میتوانید این داروها را بدون داشتن نسخه از پزشک تهیه کنید. اما پیش از صحبت با پزشک هیچ دارویی مصرف نکنید.
• هر شش ماه و حتی در دوران بارداری، برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید: در این چکاپ ها به دندانپزشک بگویید که باردار هستید.
• غذاهای سالم بخورید و از مصرف شیرینی جات تا حد امکان پرهیز کنید: غذاهای سالم شامل میوه ها و سبزیجات، گوشت بدون چربی، نان های سبوس دار و ماکارونی و لبنیات کم چرب است. شیرینی ها و غذاهای شیرین را محدود کنید و به جای نوشیدنی های شیرین، آب بنوشید. خوردن غذاهای سالم به شما و کودک در حال رشد کمک می کند که مواد مغذی مهم را جذب کنید. دندان های کودک شما بین 3 تا 6 ماه بارداری شروع به رشد می کنند. مواد مغذی مانند کلسیم، پروتئین، فسفر و ویتامین های A ، C و D به رشد سالم دندان های کودک شما کمک می کنند.
• سیگار نکشید.

عصب کشی دندان در دوران بارداری

برخی مواقع مادران در زمان حاملگی دچار درد شدید دندان میشوند که ممکن است نیاز به عصب کشی( درمان ریشه دندان) وجود داشته باشد. به دلیل تفکر اشتباه و حساسیت مراجعان ممکن است مراکز دندانپزشکی در سه ماهه اول و سوم از انجام درمان خودداری کنند. بیشتر مواقع به بیمار پیشنهاد میشود که درمان را در سه ماهه دوم انجام دهد ولی واقعیت اینست که درمان ریشه دندان در زنان بارداری که مشکل خاصی ندارند بطور کامل قابل انجام است.

روکش دندان در بارداری

روکش ها نوعی درمان در دندانپزشکی است که شامل پوشاندن دندانها با کلاهک های چینی است. از این روش درمانی می توان برای افزایش سفیدی دندان ها ، رفع شکاف ها یا پوشاندن دندان های خراب استفاده کرد. استفاده از روکش های چینی در دوران بارداری بی خطر تلقی می شود ، اگرچه برخی از دندانپزشکان تا بعد از تولد کودک برای انجام آن صبر می کنند. تنها دلیلی جانبی شناخته شده که ممکن است انجام روکش دندان در بارداری را تا بعد از تولد نوزاد متوقف کند، حساسیت لثه ها به دلیل افزایش حجم خون است.

سفید شدن دندان هنگام بارداری

اگر به اندازه کافی خوش شانس هستید که هیچگونه مشکل دندانپزشکی در بارداری ندارید ، باز هم ممکن است این سوال را داشته باشید که آیا میتوانید در طول بارداری دندان های خود را سفید کنید؟ در حال حاضر شواهد کافی برای اثبات بی خطر بودن سفید شدن دندان در هنگام بارداری وجود ندارد. با این حال ، نشان داده شده است که پراکسید هیدروژن لثه های حساس را تحریک می کند ، بنابراین بهتر است به یک سفید کننده بدون پراکسید مانند گزینه های سفید کننده دندان حاوی PAP مراجعه کنید و همیشه قبل از سفید کردن دندان با پزشک خود مشورت کنید.

سفید کردن دندان هنگام شیردهی

همینطور ، در مورد سفید کردن دندان هنگام شیردهی نیز هیچ مطالعه قطعی بنا بر تأثیر آن بر سلامتی کودک شما وجود ندارد. معمولاً مواد شیمیایی که درای سفید کردن دندان ها استفاده می شود به شیر مادر منتقل نمی شود اما متخصصان دندانپزشکی توصیه می کنند تا زمان از شیر گرفتن کودک صبر کنید.

خمیردندان مخصوص بارداری

مادران باردار نگران استفاده از فلوراید در دوران بارداری هستند. آنها نگرانند چون بعضی از مقاله ها و وب سایت های خبری ادعا می کنند که استفاده از فلوراید می تواند به طور مستقیم با زایمان های زودرس ، نقایص مادرزادی و حتی سرطان ارتباط داشته باشد. مادران آینده معتقدند زمانیکه که آنها از محصولات حاوی فلوراید مانند دهانشویه یا خمیر دندان استفاده می کنند، می تواند به طور مستقیم بر رشد و سلامت نوزاد متولد شده آنها تأثیر بگذارد. هیچ تحقیق و مطالعه ای ارتباط مستقیمی بین مصرف فلوراید و مشکلات حاملگی نشان نمی دهد.

در طی سالها ، چندین مطالعه در مورد چگونگی تأثیر فلوراید بر بارداری انجام شده است. این مطالعات نتوانستند ثابت کنند که فلوراید باعث ایجاد هر نوع نقص مادرزادی یا مشکلات سلامتی می شود. استفاده از خمیر دندانهای حاوی فلوراید و دهانشویه ها می تواند سلامت دندان های کودک شما را بهبود بخشد در حدود ماه سوم بارداری ، کودک شما شروع به رشد دندان می کند. استفاده از خمیر دندان و دهان شویه هایی که حاوی فلوراید هستند می توانند به بهبود سلامت و استحکام دندان های کودک شما کمک کنند.  هنوز نگران هستید؟ از خمیردندان بدون فلوراید استفاده کنید.

پیدا کردن مارک خمیر دندان بدون فلوراید نسبتاً آسان است. بیشتر تولید کنندگان مواد خمیردندان را در پشت جعبه ذکر می کنند. اگر فلوراید در خمیر دندان وجود داشته باشد ، به عنوان یکی از مواد تشکیل دهنده ذکر می شود.

اگر باردار هستید یا کودکتان از شیر مادر تغذیه می کند ، همیشه گزینه های ملایم تری مانند خمیردندان های سفید کننده با کیفیت وجود دارد که میتوانید آنرا در نظر داشته باشید. یک خمیر دندان ملایم که شامل مواد طبیعی است برای سفید شدن در دوران بارداری بهتر از مواد شیمیایی سخت است زیرا این مواد معمولاً حاوی ساینده های ملایم هستند تا لکه های دندان شما را هنگام مسواک زدن از بین ببرند.

درمان خانگی عفونت دندان و دندان درد در بارداری

اگر در دوران بارداری گرفتار درد دندان، خونریزی لثه و عفونت دندان هستید از روش های درمانی زیر استفاده کنید:

1. میخک. استفاده از روغن میخک یا گل میخک در مورد مشکلات دندان و لثه به خوبی عمل می کند زیرا یک ضد عفونی کننده طبیعی مثر است.
2. انار.  انار دارای خواص ضد باکتریایی قدرتمندی است که می تواند در حفظ سلامت دهان و دندان مفید باشد و به خوبی با پلاک دندان مبارزه می کند.
3. آلوئه ورا. این گیاه خاصیت ضد باکتری ، ضد قارچ و ضد میکروبی دارد. در حاملگی، هنگامی که لثه ها بسیار حساس می شوند، در کاهش التهاب، تورم و خونریزی لثه بسیار موثر است.
4. روغن درخت چای. اگر لثه ملتهب دارید، می توانید دهان خود را با آب و روغن درخت چای بشویید تا میکروارگانیسم های عامل عفونت را از بین ببرید.
5. سیر. در دوران بارداری دوری از مسکن و آنتی بیوتیک مهم است. ثابت شده است که سیر یک درمان بسیار موثر برای زنان باردار است. یک حبه سیر را پوست بگیرید و مستقیم آن را بجوید یا آن را روی ناحیه آسیب دیده بمالید.
6. جوش شیرین. در رفع عفونت لثه میتوانید از آن استفاده نمایید.تنها کاری که شما باید انجام دهید این است که برس مرطوب مسواک خود را با کمی پودر جوش شیرین آغشته کرده و دندان های خود را با آن مسواک بزنید.
7. زردچوبه. زردچوبه حاوی کورکومین است که در برابر عفونت و التهاب بسیار موثر است. می توانید ۱ قاشق چای خوری پودر زردچوبه و نصف یک قاشق چای خوری هرکدام از روغن خردل و نمک را با هم مخلوط کنید تا به صورت خمیر در آید. از این خمیر برای ماساژ لثه ها به روشی آرام حداقل دو بار در روز استفاده کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
8. شیر. این ماده غذایی فوق العاده حاوی مقدار زیادی کلسیم و ویتامین k است، که موجب تقویت لثه و جلوگیری از خونریزی آنها میشود. یک یا دو بار در روز یا هنگام خونریزی لثه ها یک فنجان شیر گرم بنوشید و پس از آن حتما مسواک بزنید.

موارد ذکر شده به هیچ عنوان جایگزین توصیه های پزشک نیستند. اگر در طول بارداری دچار هر یک از این مشکلات بودید اولین قدم مراجعه به دندانپزشک است.

مراجعه به دندانپزشک در دوران بارداری

توصیه میشود در جهت هر چه بهتر بودن درمان مشکلات دهان و دندان در بارداری به دندانپزشک مراجعه نمایید و حتی المقدور از درمان های خانگی پرهیز نمایید.

آدرس دندانپزشکی بارداری

برای درمان مشکلات دهان و دندان در دوران بارداری میتوانید به مطب دکتر سیده مریم حاکم زاده مراجعه نمایید.

آدرس: تهران ، بلوار میرداماد ، خیابان رازان شمالی ، پلاک 2 ، واحد 5

سئوالات متدواول