تحلیل لثه به موقعیتی گفته میشود که در آن بافت روکش دندان از بین رفته و یا عقب رفته و مقدار زیادی از دندان و یا ریشه ی دندان را به نمایش میگذارد. زمانی که لثه تحلیل میرود، بین دندان و خط لثه فضایی خالی ایجاد میشود و اینگونه امکان رشد باکتری دهانی بیشتر میشود. اگر مشکل تحلیل رفتن لثه مرتفع نشود، بافت لثه و استخوان های دهانی دچار مشکل شده و ممکن است پیامدی همچون افتادن دندان ها را در پی داشته باشد.

تحلیل لثه یک بیماری دهان و دندان رایج است. از آنجا که این بیماری به تدریج پیش آمده و پیشرفت میکند، اغلب مردم از ابتلای خود به این بیماری بی خبر هستند. اولین نشانه ی تحلیل رفتن لثه حساسیت دندان و یا افزایش طول دندان است. میتوان گفت که شکافی در خط لثه ایجاد میشود.

تحلیل لثه مشکلی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. اگر حس میکنید به این بیماری مبتلا شده اید بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید. درمان های زیادی برای بهبود تحلیل لثه و جلوگیری از پیشرفت بیماری وجود دارند.

علت تحلیل رفتن لثه چیست؟

فاکتورهای زیادی باعث تحلیل رفتن لثه میشوند. موارد زیر شایع ترین علل هستند:

• بیماری های پریودنتال: عفونت های ناشی از باکتری ها باعث آسیب رساندن به بافت لثه و استخوان های فک که دندان ها را ثابت نگه داشته اند، میشوند. بیماری های لثه مهم ترین عامل تحلیل لثه هستند.

• ژن شما: بیماری های لثه ممکن است به صورت ارثی منتقل شوند. در حقیقت، تحقیقات نشان میدهد که ۳۰ درصد از افراد جامعه صرف نظر از میزان مراقبت ایشان از دندان های خود، به صورت ارثی به بیماری های لثه مبتلا میشوند.

• مسواک نزدن به روش صحیح: اگر شما به روش نادرست مسواک بزنید و یا مسواک شما بیش از حد زبر باشد، ممکن است مینای دندان شما از بین رفته و لثه ی شما آسیب دیده و تحلیل برود.

• عدم مراقبت صحیح از دندان ها: اگر دندان های خود به مرتب مسواک نزنید، نخ دندان نکشید و دهانشویه قرقره نکنید، ممکن است روی دندان های شما پلاک و تارتار به وجود بیاید – لایه ای ضخیم میان دندان ها که فقط با جرمگیری حرفه ای از بین میرود – اینگونه ممکن است دچار تحلیل لثه شوید.

• تغییرات هورمونی: نوسانات سطح هورمون های زنانه در طول زندگی یک زن، مانند بلوغ، بارداری و یائسگی، می تواند لثه ها را حساس تر کرده و در برابر تحلیل لثه آسیب پذیرتر کند.

• مصرف تنباکو: افرادی که تنباکو مصرف میکنند بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به پلاک های سخت دندانی و تحلیل لثه قرار دارند.

• دندان قروچه کردن: فشردن بیش از حد دندان ها روی یکدیگر باعث تحلیل رفتن لثه ها میشود.

• دندان های کج و نامرتب: قرار نگرفتن مرتب دندان ها در کنار یکدیگر ممکن است به لثه ها و استخوان ها فشار بیش از حد وارد کرده و باعث تحلیل لثه شود.

• پیرسینگ لب و زبان: این زیورآلات میتوانند به لثه آسیب رسانده و باعث از بین رفتن بافت آن شوند.

تحلیل لثه چگونه درمان میشود؟

اگر مشکل تحلیل لثه حاد نباشد دندانپزشک میتواند با شستشوی صحیح ناحیه ی آسیب دیده آن را درمان کند. در طی انجام پروسه ی شستشوی عمیق دهان و دندان – جرمگیری دندان – پلاک و تارتار ایجاد شده روی دندان ها و ریشه های آنها و همچنین روی خط لثه به دقت پاک شده و ریشه ها به طوری تمیز میشوند که شرایط برای ایجاد دوباره ی باکتری ها فراهم نشود. ممکن است پزشک برای از بین بردن باکتری های مضر باقیمانده به بیمار آنتی بیوتیک نیز تجویز کند.

اگر بیماری تحلیل لثه حاد باشد یعنی بخشی از بافت لثه ها و استخوان از بین رفته باشد و حفره های ایجاد شده زیادی عمیق باشند، ممکن است برای درمان تحلیل لثه به جراحی لثه نیاز پیدا کنیم.

برای درمان تحلیل لثه از چه نوع جراحی استفاده میشود؟

پروسه های جراحی زیر برای درمان تحلیل لثه مورد استفاده قرار میگیرند:

• جرم گیری دندان و تسطیح سطح ریشه: در زمان انجام این پروسه ی درمانی، دندانپزشک و یا جراح بافت آسیب دیده را باز کرده، باکتری را بیرون کشیده و سپس بافت را روی ریشه ی دندان بازمیگرداند، اینگونه حفره ها را کوچکتر کرده و تعداد آن را نیز کمتر میکند.

• بازسازی: اگر استخوانی که از دندان شما محافظت میکند تحت تاثیر تحلیل لثه، آسیب ببیند، ممکن است نیاز باشد تا درمانی برای بازسازی این استخوان انجام بپذیرد. دندانپزشک برای کاهش عمق شکاف ایجاد شده، بافت لثه را باز کرده و باکتری را خارج میکند. سپس از یک ماده ی احیا کننده، مانند غشا، بافت پیوند و یا پروتئین محرک بافت، برای تشویق بدن شما به بازسازی طبیعی استخوان و بافت در آن ناحیه استفاده میکند. پس از اینکه این ماده ی احیا کننده در جای خود قرار گرفت، بافت لثه دوباره روی ریشه و دندان قرار میگیرد.

• پیوند بافت نرم: روش های درمانی زیادی برای پیوند بافت لثه وجود دارند اما رایج ترین روش درمانی “پیوند بافت همبند” نام دارد. در این روش درمانی، بخشی از پوسته ی پوشش دهنده ی ریشه ی دندان بریده شده و بافت زیری آن که بافت همبند زیر اپیتلیال نام دارد، جدا شده و سپس به بافت لثه در محل آسیب دیده بخیه میشود. پس از انجام پیوند بافت همبند، بخش بریده شده بخیه زده میشود. پیوند آزاد لثه نوعی دیگر از پروسه ی درمانی است که در آن به جای استفاده از بافت لثه از بافت سقف دهان استفاده میشود. گاهی، اگر در اطراف ناحیه ی آسیب دیده، به اندازه ی کافی بافت موجود باشد، دندانپزشک از همان بافت استفاده کرده و از ناحیه ی دیگر بافت برنمیدارد. به این عمل “پیوند پدیکل” میگویند.
• دندانپزشکی با لیزر: مدرن ترین روش درمان تحلیل رفتن لثه استفاده از لیزر بجای چاقوی جراحی است. در این نوع درمان بیمار بمراتب خونریزی و درد کمتری احساس میکند. به دلیل خاصیت ضدعفونی لیزر دوره نقاهت نیز بسیار کوتاهتر است. برای کسب اطلاعات بیشتر توصیه میکنیم به مقاله درمان تحلیل لثه با لیزر مراجعه نمایید.

دندانپزشک شما با توجه به شرایط دندان های شما بهترین روش درمانی را برای شما انتخاب میکند.

درمان های خانگی و گیاهی تحلیل لثه

۱- شستشو با روغن

در سال 2009، Trusted Source یک مطالعه روی شستشوی دندان ها با روغن انجام داد و نتیجه گرفت که برخی روغن های خاص باعث از بین بردن پلاک ها در افراد مبتلا به التهاب لثه میشوند.

برای انجام این روش، یک قاشق چایخوری روغن نارگیل خالص را به مدت 20 دقیقه در دهان خود بچرخانید. آن را کاملا بین دندان ها حرکت دهید. سپس آن را بیرون ریخته و دهان خود را با آب گرم آب کشیده و سپس مسواک بزنید.

به همچنین میتوان از روغن سویا نیز استفاده کرد. Athlone Institute of Technology در سال 2012 ادعا کرد که روغن نارگیل از خرابی دندان و رشد باکتری های مخرب مینای دندان جلوگیری میکند.

۲- روغن اکالیپتوس

بنا بر تحقیقی که در سال 2008 انجام گرفت، روغن اکالیپتوس یک میکروب کش ضد التهابی است که میتواند لثه های تحلیل رفته را درمان کرده و به رشد بافت جدید لثه نیز منجر شود.

۳- نمک

در سال 2016، منبعی قابل اطمینان یک مطالعه روی نمک انجام داد و بیان کرد که قرقره کردن آب نمک باعث از بین رفتن باکتری و تسکین التهاب لثه میشود. برای قرقره کردن آب نمک:

1. یک قاشق چایخوری نمک را درون یک فنجان آب گرم حل کنید.
2. به مدت 30 ثانیه این محلول را درون دهان خود قرقره کنید.
3. آن را تف کنید – قورت ندهید.
4. روزانه دو یا سه بار این حرکت را تکرار کنید.

۴- چای سبز

منبعی آگاه در سال ۲۰۰۹ بیان کرد که نوشیدن چای سبز میتواند به سلامت دندان ها و لثه ها کمک کرده و از ابتلا به بیماری های دهان و دندان جلوگیری کند. بهتر است روزانه یک تا دو فنجان چای سبز بنوشید.

۵- روغن نعنا فلفلی

بنا بر مطالعه ی مجله ی دندانپزشکی اروپا در سال ۲۰۱۳، روغن نعنا فلفلی می تواند در جلوگیری از رشد میکروارگانیسم های ایجاد کننده ی بیماری دهان موثر باشد.

۶- آلوئه ورا

مطالعه ای در سال ۲۰۰۶ نشان داد که آلوئه میتواند در بهبود بیماری های دهان و دندان موثر باشد. تزریق ژل آلوئه ورای دارویی به لثه های ملتهب، منجر به بهبود شرایط پریودنتال می شود.

۷- سپتیلین

سپتیلین یک داروی اختصاصی چند گیاهی از گوگول، گودوچی، شیرین بیان و سایر ترکیبات است. یک آزمایش بالینی در سال ۲۰۱۴ انجام گرفت و در نشریه ی “علوم ایمپلنت پریودنتال”  به چاپ رسید که نشان داد مصرف سپتیلین بیماری های پریودنتال را بهبود می بخشد.

سپتیلین به صورت قرص و شربت در بازار موجود است. پیشنهاد ما مصرف روزانه دو قرص و یا سه قاشق چایخوری شربت برای بزرگسالان است.

۸- اسید چرب امگا ۳

Trusted Source در سال ۲۰۱۴ بیان کرد که اگر به مدت ۱۲ هفته، روزانه ۳۰۰ میلی گرم اسید چرب امگا 3 مصرف شود میتواند به کاهش التهاب لثه و محکم شدن دندان ها روی لثه ها کمک کند.

همچنین ادعا شده است که اسید چرب امگا 3 میتواند از ابتلا به بیماری های پریودنتیت مزمن جلوگیری کند.

۹- روغن درخت چای

در سال ۲۰۱۳، Trusted Source یک مطالعه روی روغن درخت چای انجام داد و بیان کرد که این روغن میتواند از رشد میکروارگانیسم های ایجاد کننده ی بیماری های دهانی جلوگیری کند.

۱۰-  ژل زردچوبه

زردچوبه حاوی کورکومین است که خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارد. طبق یک مطالعه در سال ۲۰۱۵،  ژل زردچوبه می تواند از ایجاد پلاک و التهاب لثه که منجر به تحلیل لثه نیز میشود، جلوگیری کند.

۱۱-  آب اکسیژنه

شستشوی دهان با آب اکسیژنه میتواند در بهبود لثه های دردناک، قرمز و متورم تاثیرگذار باشد. برای استفاده از آب اکسیژنه به عنوان درمانی برای لثه های تحلیل رفته شما باید:

1. ¼ فنجان آب اکسیژنه را با ¼ فنجان آب معمولی ترکیب کنید.
2. به مدت ۳۰ ثانیه این محلول را درون دهان خود قرقره کنید.
3. آن را تف کنید – قورت ندهید.
4. این کار را سه بار در هفته تکرار کنید.

۱۲- روغن آویشن

به گزارش مجله ی دندانپزشکی اروپا در سال ۲۰۱۳، روغن آویشن از رشد میکروارگانیسم های ایجاد کننده ی بیماری های دهانی جلوگیری کند.

۱۳- مسواک زدن

حداقل روزانه دو بار و هر بار به مدت دو دقیقه دندان های خود را مسواک بزنید. با استفاده از یک مسواک نرم پلاک ها و باقیمانده ی غذاهای بین دندان ها را پاک کنید. با توجه به شیوه ی مسواک زدن شما، ممکن است که مسواک زبر به لثه ها، ریشه ی دندان ها و مینای دندان های شما آسیب برساند.

۱۴- نخ دندان کشیدن

بر طبق مطالعات انجمن دندانپزشکی امریکا (ADA)، یکبار نخ دندان کشیدن در طول روز برای سلامت دندان ها و لثه ها ضروری است و به همچنین میتواند پلاک ها و باقیمانده ی غذاهای بین دندان ها که منجر به ایجاد پلاک میشوند را نیز از بین ببرد.

راههای جلوگیری از تحلیل رفتن لثه

یکی از بهترین کارها برای جلوگیری از تحلیل لثه مراجعه به دندانپزشک برای نظافت و معاینات منظم است. حتی اگر علائمی را تجربه نکنید ، دندانپزشک می تواند علائم اولیه بیماری لثه را تشخیص دهد. همچنین می توانید با انجام عادات بهداشتی بهداشت دهان و دندان از بروز لثه جلوگیری کنید. در ادامه بهترین روشها را برای پیشگیری از تحلیل لثه را ذکر میکنیم.

پیشگیری از بیماری های پریودنتال

۱- به طور منظم برای چکاپ به پزشک مراجعه کنید. بیماری های پریودنتال یکی از عوامل اصلی تحلیل لثه هستند. پس بهتر است که هر شش ماه یکبار برای جرمگیری و چکاپ به پزشک مراجعه کنید. اگر تا حالا از فلوراید استفاده نمیکردید، از پزشک خود در مورد آن نیز سوال بپرسید. مراقبت دائمی و حرفه ای از دندان ها از ابتلا به بیماری های دهان و دندان جلوگیری میکند.

• التهاب لثه، پریودنتیت و پلاک همگی باعث التهاب لثه و همچنین تحلیل لثه می شوند. دندانپزشک می تواند به شما در جلوگیری از این موارد یا درمان آنها پیش از اینکه بدتر شوند، کمک کند.
• دندان های نامرتب و کج باعث تحلیل لثه و یا بدتر شدن اوضاع لثه ی تحلیل رفته میشوند. برای پیشگیری از این مشکل باید به پزشک ارتودنسی مراجعه کنید.

۲- به پریودنتیست مراجعه کنید. اگر مشکل دندان های شما به حدی وخیم است که دندانپزشک نمیتواند آن را برطرف کند باید به پریودنتیست مراجعه کنید. پریودنتیست ها متخصص درمان بیماری های پریودنتال هستند و همه ی لوازم مورد نیاز برای درمان بیماری های مرتبط با تحلیل لثه را دارند.

۳- روزانه دوبار مسواک بزنید. حتما روزانه دوبار و به مدت زمان کافی مسواک بزنید. صبح که از خواب بیدار میشوید و آخر شب زمانی که به خواب میروید، مسواک بزنید. از مسواک های نرم استفاده کنید و از استفاده از مسواک های زبر جدا خودداری کنید.

• بهتر است به جای استفاده از مسواک های دستی، از مسواک های برقی استفاده کنید زیرا این نوع مسواک ها پلاک های روی دندان را راحت تر و بهتر از این میبرند.
• حتما بیرون، درون و روی سطح دندان ها را مسواک بزنید. به همچنین روی زبان خود را نیز بشویید.

۴- از تکنیک های صحیح مسواک زدن استفاده کنید. یکی از اشتباهات افراد این است که دندان های خود را با فشار بیش از حد مسواک روی دندان ها، مسواک میزنند. مسواک زدن به شیوه ی نادرست (عقب و جلو نکردن مسواک) باعث مشکلات دندان و لثه مانند از بین رفتن مینای دندان و تحلیل لثه میشود. از پزشک خود بخواهید تا شیوه ی صحیح مسواک زدن را به شما آموزش بدهد.

• مسواک خود را نسبت به خط لثه ی خود در زاویه ی ۴۵ درجه قرار دهید. دست خود را به آرامی تکان دهید و فشار کمی به دندان ها بیاورید. موهای مسواک شما در واقع می توانند ۱ میلی متر زیر خط لثه شما بروند تا پلاک هایی که در آنجا قرار دارند را نیز از بین ببرند. در هر جهت از دهان خود حداقل ۲۰ بار دست خود را روی دندان ها حرکت دهید.
• پس از ۲۰ بار حرکت دادن دست خود روی دندان ها، بین سطوح دندانی را نیز به دقت مسواک کنید تا تمامی پلاک ها از بین بروند. مسواک را روی سطح دندان ها به صورت افقی عقب و جلو کنید تا تمامی سطح دندان تمیز شود.

۵- مسواک خود را تمیز نگه دارید. همیشه پس از اینکه دندان های خود را مسواک زدید، مسواک را شسته و به صورت ایستاده قرار دهید – به هیچ عنوان آن را روی سطح صاف نخوابانید. هیچ وقت مسواک را درون یک محفظه ی در بسته قرار ندهید، به دلیل اینکه این محیط مکان رشد باکتری خواهد شد. تمامی مسواک های درون منزل خود را جدا از یکدیگر نگه دارید.

• هر سه یا چهار ماه و یا زمانی که موی مسواک از بین رفت، مسواک خود را تعویض کنید.

۶- روزانه نخ دندان بکشید. در کنار مسواک زدن باید نخ دندان هم بکشید. نخ دندان کشیدن پلاک هایی که مسواک قادر به از بین بردن آنها نیست را از بین میبرد.

• برای اینکه نخ دندان کشیدن شما موثر واقع شود، نخی به طول یک مچ تا آرنج را جدا کرده و دو سر آن را به دور دو انگشت میانی خود محکم کنید. به اندازه ی یک اینچ از نخ را آزاد نگه دارید.
• با دندان های عقبی شروع کنید، نخ را به آرامی و با کمک انگشتان اشاره بین دندان ها بکشید. نخ را به زور بین دندان ها فشار ندهید، که اینگونه لثه ها آسیب خواهند دید.
• این کار را برای تمامی دندان ها تکرار کنید، و مراقب باشید که به لثه آسیب نرسانید. اگر به هنگام نخ دندان کشیدن لثه خونریزی کرد یعنی باید این کار را آرام تر انجام دهید.

سبک زندگی خود را تغییر دهید

۱- سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن باعث ابتلا به بیماری های زیادی میشود. مصرف سیگار باعث به وجود آمدن بیماری های دهان و دندان و تحلیل لثه نیز میشود. اگر قصد دارید سلامت دهان و دندان خود را بازگردانده و نفس خود را تازه کنید، سیگار را ترک کنید.

• زمانی که در ترک هستید میتوانید از جایگزین های نیکوتین مانند چسب های نیکوتین دار استفاده کنید.

۲- دندان قروچه نکنید. دندان قروچه کردن مشکلی رایج میان مردم است. حتی ممکن است شما از این عادت خود بی خبر باشید، مخصوصا اگر در خواب دندان قروچه میکنید. این مشکل علاوه بر اینکه بر ماهیچه های عامل جویدن تاثیر منفی میگذارد، باعث تحلیل رفتن لثه نیز میشود. با انجام تکنیک های زیر عادت مخرب دندان قروچه کردن را از خود دور کنید:

• از دندانپزشک بخواهید تا یک کاور دندانی مخصوص شب و برای زمانی که در خواب دندان قروچه میکنید، به شما بدهد.
• سعی کنید در طول روز عضلات فک خود را باز نگه دارید.
• از کافئین و الکل، مخصوصا شب ها، دوری کنید.
• با مدیتیشن و یا دوش گرفتن قبل از خواب، استرس خود را کاهش دهید.

۳- در دهان و اطراف دهان پیرسینگ نداشته باشید. زیورآلات فلزی درون دهان ممکن است روی دندان های شما تاثیر نداشته باشند اما قطعا روی سلامت لثه ی شما تاثیر منفی میگذارند. پیرسینگ روی لب و زبان پیوسته با خط لثه تماس داشته و به مرور زمان باعث تحلیل لثه میشود.

• اگر میخواهید پیرسینگ دهانی داشته باشید، از رعایت بهداشت مرکز آرایشی و زیبایی، اطمینان حاصل کنید.

۴- مراقب باشید که دندان مصنوعی شما از جای خود تکان نخورد. اگر دندان مصنوعی شما سر جای خود قرار نگیرد میتواند باعث تحلیل رفتن لثه شود. اگر دندان مصنوعی شما لق بوده و یا لثه را زخم میکند، به دندانساز مراجعه کرده و از وی بخواهید تا دندان مصنوعی را تعمیر کند.