ترس از دندانپزشکی یا دنتوفوبیا (odontophobia) یک ترس شایع در تمام سنین (کودکان و بزرگسالان) است. این ترس گاهی با iatrofobia یا ترس از پزشک و همچنین  trypanophobia یا ترس از سوزن ارتباط دارد. افراد زیادی بعلت همین ترس از مراجعه به دندانپزشکی خودداری میکنند.

اما باید گفت هراس زیاد و عدم مراجعه به دندانپزشک فقط وضعیت را بدتر میکند. همچنین باعث پیشرفت پوسیدگی دندانی شده و نیاز به عمل های سنگین تری در بیمار ایجاد میکند. دندوفوبیا ممکن است خفیف یا شدید باشد و می تواند منجر به مشکلات جدی برای سلامت فرد شود. در برخی از بیماران این ترس به حدی زیاد است که گاهی از روش دندانپزشکی در خواب(سدیشن) برای این افراد استفاده میشود.

انواع

ترس از دندانپزشکی از مولفه های متعددی تشکیل شده است. اکثر مبتلایان به این هراس از یک یا چند مولفه آن میترسند، در حالی که افرادی که این هراس را به شکل شدید تجربه میکنند ممکن است از همه یا بیشتر این مولفه ها بطور همزمان بترسند. این مولفه ها به شرح زیر هستند:

• دندانپزشک: مشابه ترس از پزشکان و بازرسان، دندانپزشکی نیز یکی از حرفه هایی است که سبب ترس میشود. شدت این ترس میتواند از یک حالت ناخوشی ساده تا یک سادیسم کامل نوسان داشته باشد. اگر یک خاطره منفی از رویارویی با یک دندانپزشک خاص داشته باشید، احتمال ترس در شما بیشتر است.
• درد: تا چند سال پیش حتی تصور انجام درمان های دندانپزشکی بدون درد امکان پذیر نبود. در حال حاضر با وجود پیشرفت های زیاد باز هم برخی از مراحل دندانپزشکی بدون درد نیست. برخی از افراد حساسیت زیادی به درد دندان دارند و از فکر کردن راجع به اینکه قرار است دندان آنها درد بگیرد دچار ترس میشوند.
• بی حسی: برخی از افراد- مخصوصا آنهایی که تجربه خفگی و یا تنگی نفس را داشته اند- از این میترسند که با بیحس شدن ناحیه دهان،  نتوانند تنفس کنند و یا آب دهن خوب را قورت بدهند و دوبار دچار خفگی یا تنگی نفس شوند.اگر ترس شما از بی حسی است پیشنهاد میکنیم مطلب تزریق بی حسی دندان بدون درد با دستگاه کامپیوتری را مطالعه کنید.
• صداها و بوها: خیلی از افراد از صدای مته و بوی مواد دندانپزشکی می ترسند. این حالت مخصوصا در افرادی که تجربه بدی از اعمال دندانپزشکی داشته اند بیشتر است.
• آمپول: اگر از آمپول میترسید ممکن است از تزریقی که دندانپزشک برای بی حس کردن دهان شما انجام می دهد بسیار وحشت کنید.

عوارض

از نظر ژنتیکی و رفتاری، میزان سالم ماندن دندان ها در بین افراد مختلف جامعه بسیار متفاوت است. برخی از افراد چندین سال به دندانپرشک مراجعه نمیکنند؛ اما دچار بیماری دندان و لثه نمیشوند. اما برخی دیگر هر چقدر هم مسواک بزنند و نخ دندان استفاده کنند، باز هم دچار پوسیدگی دندان و مشکلات لثه میشوند و به همین دلیل مراجعات آنها به دندانپزشکی بیشتر است. اگر شما جزو افراد معدود خوش شانس نیستید، این احتمال وجود دارد که در صورتی که از ترس دندانپزشکی رنج میبرید، این حالت تاثیر قابل توجهی بر زندگی شما بگذارد.  

با گذشت زمان پوسیدگی دندان بدتر میشود. یک پوسیدگی ساده که به آسانی پر میشود، میتواند به شکستن دندان، عصب کشی، درمان ریشه و سایر درمان های تهاجمی گران قیمت منجر شود. اطلاع از این موضوع سبب میشود افراد با پوسیدگی های وسیع سراغ دندانپزشک نروند و این چرخه معیوب تکرار شود.

در دنیای مدرن داشتن دندان های تمیز،سفید و براق مسئله مهمی است. اگر دندان های شما خراب باشد ممکن است کار خوبی پیدا نکنید و یا حتی دوست های خود را از دست بدهید و افسرده شوید. گاهی مشکلات دندان منجر به عفونت میشود که اگر درمان نشود، این عفونت گسترده شده و نیاز به درمان توسط پزشک ایجاد میشود. از آنجا که بافت های دچار عفونت دردناک هستند، بنابراین میتوان گفت که درد یکی از عوارض شایع ترس از دندانپزشکان است.

چگونه با ترس از دندانپزشکی مقابله کنیم؟

اگر ترس از دندانپزشکی در شما شدید است بهتر است قبل از مراجعه به دندانپزشک با یک متخصص بهداشت روان مشاوره کنید. درمان شناختی رفتاری، دارو و هیپنوتیزم تاثیر خوبی در درمان این مشکل دارند.

وقتی فوبیای شما تا حد زیادی کنترل شد، آن وقت به مطب دندانپزشک مراجعه کنید. حتما در انتخاب دندانپزشک دقت کنید چون همه آنها روش ها وتکنیک های مناسبی در مواجهه با بیماران مبتلا به دنتوفوبیا ندارند.

همیشه قبل از اینکه یک باره روی تخت دندانپزشک بنشینید، یک جلسه مشاوره داشته باشید تا با دکتر ارتباط برقرار کنید و وحشت شما کم شود. برای این منظور، وقتی برای گرفتن وقت زنگ میزنید بگویید که ترس از دندانپزشکی دارید و قبل از انجام اعمال دندانپزشکی باید یک جلسه مشاوره داشته باشید.

در طول انجام کارهای دندانپزشکی با علائمی از قبل تعیین شده، به پزشک خود اطلاع دهید که نیاز به استراحت دارید و یا بی حسی بیشتری مورد نیاز است. حتی مواردی مانند میزان خوابیدن صندلی باید از قبل مشخص شود. استفاده از داروهایی که سبب کاهش هوشیاری میشود میتواند به شما کمک کند که در طول درمان بخوابید و ترسی را احساس نکنید.

برخی از افراد در طول درمان از موسیقی های مورد علاقه خود بهره میبرند. حتی برخی از دندانپزشکان امکاناتی مثل موسیقی و یا حتی دستگاه های واقعیت مجازی را در اختیار بیمار قرار میدهند تا حواس او پرت شود.    

ترس از دندانپزشکی یک ترس شایع است که قابل درمان است. اما اگر درمان نشود میتواند مشکلات زیادی را ایجاد کند. پس ابتدا به یک متخصص بهداشت و روان مراجعه کنید تا ترس شما کنترل شود و بعد دنبال یک دندانپزشک بگردید که بتوانید با او رابطه خوبی برقرار کنید. تلاش برای پیدا کردن دندانپزشک مناسب ارزش آن را دارد.