پرکردن دندان به عنوان یکی از فرایند های معمول و ترمیمی دندانپزشکی مدرن به شمار میرود. در طی این پروسه ماده ای پرکننده در نواحی پوسیده و مینای دندان(لایه های بیرونی دندان) قرار میگیرد. پر کردن دندان ضمن بازیابی دندان خراب، از گسترش خرابی نیز جلوگیری میکند. در حالت ایده آل، مواد پرکننده درون دندان باید برای سال های زیادی دوام بیاورند، ولی معمولا تنها پس از چند سال نیاز به جایگزینی خواهند داشت. عوامل مختلفی مانند عادات، رژیم غذایی، محل پرشدگی و… روی طول عمر دندان پرشده موثر هستند.

پرکردگی های دندانی که از مواد فلزی و طلا ساخته شده اند تا 20 سال دوام دارند. از طرف دیگر، مواد مدرن تر مانند پرکردگی سرامیکی نیز باید مدتی دوام بیاورند، اما معمولاً بیش از 10 سال طول نمی کشد. رزین کامپوزیت، در حالی که یک ماده محبوب است، آنقدر قوی نیست.

مدت زمان ماندگاری انواع مواد پرکننده های دندان

یکی از عوامل تاثیرگذار دیگری که میتواند روی طول عمر دندان پرشده تاثیر بگذارد، نوع موادی است که به منظور پرکردن دندان استفاده میشود. در ادامه تمامی مواد محافظی که برای پرکردن دندان استفاده میشود را بررسی کرده ایم.

1.مواد آمالگام نقره ای

این نوع از مواد را به عنوان یکی از بهترین مواد برای پرکردن دندان های خراب معرفی میکنند. مواد آمالگام نقره ای از فلزاتی مانند نقره، جیوه، قلع و مس تشکیل شده اند و به همین دلیل هم از مقاومت بالایی برخوردار هستند.

مقاله ای در سال 2016 منتشر شد که طی آن مشخص شد، طول عمر این مواد حدودا 15 سال است. همچنین این مقاله محدوده زمانی 9 الی 21 سال را به عنوان طول عمر مواد آمالگام نقره ای در نظر گرفت. آمالگام نقره ای ها از نظر سایش و پارگی مقاومت خوبی دارند و بهترین گزینه برای پرکردن دندان ها عقبی که نقش مهمی در جویدن غذا دارند به شمار میروند.

یکی از ایرادات آمالگام نقره ای ها هماهنگ نبودن رنگ آنها با دندان های فرد است. به همین علت هم اگر جنبه های زیبایی برای شما مهم میباشد، برای پرکردن دندان های جلویی، از مواد آمالگام نقره ای استفاده نکنید!

از طرفی دیگر به دلیل وجود جیوه در ساختار این مواد، خطر مسمومیت با بخار جیوه نیز سلامت بیمار را تهدید میکند. ممکن است حین جویدن غذا مقادیر کمی از بخار جیوه آزاد شده و همین مقدار کم نیز باعث مسمومیت فرد شود. قرار گرفتن در معرض جیوه و بخارات آن هم میتواند اثرات منفی روی اعصاب و روان شخص داشته باشد.

طبق بیانیه سازمان غذا و دارو(FDA) استفاده از مواد آمالگام نقره ای برای گروه های سنی خاصی میتواند خطرآفرین باشد.

چه افرادی نباید ار آمالگام نقره ای استفاده کنند؟

• خانم هایی که باردار هستند و یا قصد بارداری دارند.
• مادرانی که در حال شیردهی به نوزادان هستند.
• کودکان زیر 6 سال
• افراد مبتلا به بیماری های ام اس، پارکینسون، آلزایمر و سایر بیماری های عصبی
• اشخاص مبتلا به بیماری های کلیوی
• بیمارانی که دارای واکنش های آلرژیک به جیوه یا سایر مواد آمالگام نقره ای هستند.

FDA تحقیقات گسترده ای روی مواد آمالگام نقره ای انجام داد و در نهایت در ادامه بیانیه خود اینطور نوشت:

سازمان غذا و دارو جهانی توصیه نمیکند تا افرادی که از مواد آمالگام نقره ای استفاده میکنند، آنها را از روی دندان خود بردارند. در صورتی که از این مواد استفاده میکنید و دندان شما نیز در وضعیت خوبی قرار دارد و پوسیدگی زیر آن وجود ندارد، نیازی به تعویض و یا برداشتن آمالگام نقره ای نمیباشد. چرا که برداشتن این مواد از روی دندان میتواند خطر مسمومیت با بخار جیوه را افزایش دهد. به همین سبب هم تنها در مواقعی دندانپزشکان اقدام به برداشتن این مواد از توی دندان میکنند که آنها در شرایط وخیمی قرار داشته باشند.

2.مواد رزین کامپوزیت

یکی از مواد محبوبی که برای پرکردن دندان ها استفاده میشود، رزین های کامپوزیت است. این مواد از جنس پودر کوارتز، سیلیس یا شیشه هستند و دارای پایه های رزین میباشند. رزین کامپوزیت همرنگ دندان های شما میباشد و به دلیل ظاهر طبیعی تر، بسیاری از بیماران از این مواد استفاده میکنند.

درست است که مواد رزین کامپوزیت دارای مقاومت کمتری نسبت به آمالگام نقره ای میباشند، ولی بررسی های انجام شده مشخص کرده است که 50 درصد این مواد دارای طول عمری معادل 10 سال هستند. از این مواد میتوان برای دندان های جلو و عقب استفاده کرد. چرا که رزین های کامپوزیت در مقابل شکستگی و فشار وارده ناشی از جویدن مقاومت هستند.

میتوان گفت تنها ایراد رزین کامپوزیت قیمت گران آنها است. قیمت این مواد به دلیل ظاهر زیباتر و همچنین عدم خطر برای سلامتی افراد نسبت به آمالگام نقره ای بیشتر میباشد. همچنین زمان بیشتری برای اعمال روی دندان نیاز دارند.

3.پرکردن دندان با طلا

یکی از دیگر از موادی که برای پرکردن دندان استفاده میشود، طلا است. این مواد در واقع شامل آلیاژ هایی از طلا، مس و سایر فلزات میباشد. مواد پرکننده با طلا را میتوان به عنوان بادوام ترین نوع موادی که برای پرکردن دندان استفاده میشود، نام برد. این مواد در واقع طول عمری تا 20 سال دارند. البته این نکته نیز لازم به ذکر است که پرکننده های طلا گرانترین نوع مواد پرکننده دندان نیز هستند. برای پرکردن دندان با استفاده از این مواد باید چندین نوبت به دندانپزشکی مراجعه کنید و قالب دندان شما در آزمایشگاه ساخته میشود.

با این وجود، این مواد امروزه کمتر برای پرکردن دندان استفاده میشوند. هزینه بالای خرید و درست کردن آن، طولانی شدن زمان درمان، رنگ غیرطبیعی آنها و… باعث رواج کمتر آنها در دنیای دندانپزشکی شده است.

در صورتی که با تمام این مواد باز هم میخواهید از پرکننده های طلا برای دندان های خود استفاده کنید، حتما به کلینیک های معتبر مراجعه نمایید. چرا که قرار دادن این مواد در دندان نیازمند مهارت و تجربه بالایی میباشد.

4.مواد سرامیکی

پرکننده های سرامیکی از موادی به نام پرسلن ساخته شده اند. این مواد از نظر زیبایی شناختی نسبت به رزین کامپوزیت در رتبه بهتری قرار میگیرند. مواد سرامیکی مطابق با رنگ دندان های شما ساخته میشوند و به همین دلیل هم جلوه طبیعی تری دارند. این نوع از مواد مقاومت بیشتری در برابر لکه و سایش دارند و طول عمر مفید آنها بین 8 الی 10 سال است.

مواد پرکننده سرامیکی به نسبت از قیمت بالایی برخوردار هستند و همچنین بسیار شکننده میباشند. برای قرار دادن این مواد درون دندان، باید دندان سوراخ شود. در صورتی که میزان پوسیدگی دندان زیاد باشد، حفره ای که درون دندان ایجاد میشود نیز بزرگتر شده و در نتیجه دندان شما ضعیفتر خواهد شد.

5.مواد گلاس آیونومر

معمولا مواد گلاس آیونومر دارای ترکیبات مختلفی هستند و از مواد گوناگونی تشکیل شده اند. به طور معمول اما مواد تشکیل دهنده آنها شامل آلومینا، سیلیس و کلسیم میباشد. همچنین فلوراید نیز به این ترکیب اضافه میشود. فلوراید در طی گذر زمان آزاد شده و از پوسیدگی بیشتر دندان جلوگیری میکند.

پرکردن دندان های دائمی با این مواد چندان پیشنهاد نمیشود. چرا که گلاس آیونومرها دوام چندانی ندارند و در برابر ترک خوردن مقاومت چندانی نداشته و به سرعت فرسوده میشوند. طول عمر مفید آنها تنها چند سال پیشبینی شده است. این مواد معمولا برای دندان های شیری، سطوح غیرگزنده و همچنین ترمیم های کوچک استفاده میشوند.

جدول طول عمر متوسط انواع پرکردگی دندان

طول عمر	نوع پرکردگی
7 تا 10 سال	کامپوزیت رزینی
9 تا 21 سال	آمالگام (نقره)
10 تا 20 سال	طلا
8 تا 10 سال یا بیشتر	سرامیکی
تا 10 سال	گلاس آینومر
30 روز	موقت

عواملی که روی ماندگاری بیشتر دندان های پرشده موثر هستند.

علاوه بر مواردی مانند نوع ماده استفاده شده، عوامل دیگری که در ذیل به آنها اشاره کردیم نیز روی طول عمر مواد تاثیرگذار میباشند:

• استعمال دخانیات
• نوشیدن نوشیدنی های شیرین
• فشردن بیش از حد دندان ها به یکدیگر
• خشکی دهان
• رعایت بهداشت دهان و دندان
• ضربه به دندان و شکستگی آن
• محل قرارگیری دندان(دندان هایی که به جای جویدن برای گاز گرفتن استفاده میشوند، تحت فشار بیشتری قرار میگیرند)
• اندازه حفره درون دندان(هرچه حفره بزرگتر باشد، طول عمر نیز کمتر خواهد بود)

چند بار میتوان یک دندان را پر کرد؟

تعداد دفعات مشخصی برای پر کردن دندان وجود ندارد. برای پرکردن دندان باید تمامی مواد پرکننده و همچنین قسمت های آسیب دیده دندان را تراش داد. بنابراین پس از هر بار پرکردن، حفره درون دندان بزرگتر میشود. با بزرگ شدن بیش از حد حفره نیز مواد پرکننده بیشتری در دندان شما جای خواهد گرفت و به سبب آن هم ساختار بیشتری از دندان شما برداشته خواهد شد.

در چنین شرایطی ممکن است دندان شما به قدری ضعیف باشد که دیگر قدرت تحمل این مواد را نداشته باشد. اگر پرکردن دندان دیگر قابل اجرا نباشد، روش های دیگری مانند کانال ریشه یا ایمپلنت توصیه میشود. تصمیم نهایی برای ترمیم یا جایگزینی دندان را دندانپزشک خواهد گرفت. البته که بودجه مالی بیمار و همچنین مدت زمان درمان او نیز روی این تصمیم تاثیرگذار میباشد.

از جمله دلایلی شایعی که نیاز به پرکردن دوباره دندان خواهید داشت عبارتند از:

• در فواصلی که میان مواد پرکننده و دندان وجود دارد، غذا میماند و باعث پوسیدگی دندان میشود.
• درد دندان پس از پرکردن
• شکستن دندان پرشده
• ایجاد حفره های دیگر روی دندان پرشده
• تحریک لثه

نشانه های ترمیم دوباره دندان پرشده

بهترین روشی که میتوان از سلامت دندان مطمئن شد، مراجعه منظم به دندانپزشک است. به این صورت دکتر تمامی دندان های شما را بررسی خواهد کرد و اگر دندانی پرشده نیاز به ترمیم مجدد داشته باشد، آن را درمان کرده و از پیشروی بیش از حد پوسیدگی جلوگیری میکند.

در صورتی که هر یک از علائم زیر را داشتید، در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید:

1. حساسیت دندان به مواد سرد و گرم یا احساس درد حین مسواک زدن
2. آسیب دیدن دندان مانند شکستن یا ترک برداشتن
3. درد در محل پرشدگی
4. مواد پرکننده یا دندان حس لق شدگی و افتادن دارند

پرکردن دندان چقدر طول میکشد؟

به طور کلی مدت زمانی که طول میکشد تا دندان شما پر شود، بستگی به نوع مواد مورد استفاده و روش پرکردن آن دارد. فرایند پرکردن دندان به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم انجام میشود. در روش مستقیم، دندانپزشک مواد پرکننده را به طور مستقیم درون دندان آسیب دیده وارد میکند. این روش در زمان کوتاهی انجام شده و معمولا در مدتی کمتر از یک ساعت تمام خواهد شد.

از طرفی اما روش غیر مستقیم نیز وجود دارد. این روش مانند پرکردن دندان با استفاده از طلا یا استفاده از سرامیک است. در طی این دو فرایند دندان قبل از ترمیم نیاز به قالب گیری داشته و پس از آن هم به آزمایشگاه فرستاده خواهد شد. حداقل دو نوبت باید برای تکمیل کار ترمیم دندان از این روش ها به مطب مراجعه نمایید. اولین نوبت مراجعه برای برداشتن و قالب گیری و نوبت بعدی نیز به منظور اعمال پرکردن خواهد بود.

راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان پس از پرکردن

 درست است که پرکردن دندان میتواند از پیشروی پوسیدگی جلوگیری کند، اما این دلیل نمیشود که آن دندان دیگر خراب نخواهد شد! دندان های پرشده نیز در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان میتوانند از نواحی دیگری دچار پوسیدگی شوند.

با رعایت دستورالعمل های زیر میتوانید از پوسیدگی دندان های خود جلوگیری کنید:

• استفاده از فلوراید
• رعایت بهداشت دهان و دندان
• نخوردن میان وعده هایی که دارای نشاسته و شکر زیادی هستند
• محدود کردن مصرف قند
• معاینات منظم پزشکی هر 6 ماه یکبار

فلوراید ماده معدنی است که میتواند باعث جلوگیری از پوسیدگی دندان و یا حتی متوقف کردن پیشروی خرابی آن شود. فلوراید از مینای دندان محافظت کرده و جایگزین مواد معدنی از دست رفته در این قسمت میشود. از دیگر فواید فلوراید برای دندان میتوانیم به جلوگیری از تولید اسید های باکتریایی اشاره کنیم. این اسید ها به مینای دندان شما آسیب میزنند.

شما میتوانید با استفاده از خمیردندان های دارای فلوراید و یا نوشیدن آب های حاوی فلوراید، نیاز بدن خود نسبت به این ماده معدنی را تامین نمایید. دندانپزشکان به منظور دریافت مقادیر بیشتر فلوراید راه های زیر را پیشنهاد میکنند:

1. استفاده از ژل های فلوراید روی سطح دندان
2. مصرف قرص های خوراکی دارای فلوراید
3. مصرف دهانشویه های حاوی فلوراید

دستورالعمل های رعایت بهداشت دهان و دندان

• روزی دو بار با مسواک های نرم و همچنین خمیردندان های دارای فلوراید دندان های خود را مسواک بزنید. به این صورت باکتری های روی سطوح دندان های شما از بین خواهند رفت.
• حتما پس از وعده های غذایی خود از نخ دندان استفاده نمایید تا ذراتی که بین حفره های دندان های شما وجود دارند، خارج شوند.
• به منظور جلوگیری از ابتلا به بیماری های لثه، میتوانید از دهانشویه های آنتی باکتریال استفاده نمایید.

از مصرف وعده های غذایی که حاوی مقادیر زیادی نشاسته یا شکر هستند، خودداری کنید. هر باری که غذا های شیرین مصرف میکنید، باکتری هایی که درون دهان شما هستند، از آنها برای تولید اسید هایی استفاده میکنند که در نهایت باعث خراب شدن و پوسیدگی دندان های شما خواهد شد. با عدم مصرف تنقلاتی مانند نوشابه، نوشیدنی های شیرین، آبمیوه های غیرطبیعی، آبنبات، کلوچه و شیرینی و… مصرف قند خود را کاهش دهید.

همچنین پس از مسواک زدن و قبل از خوابیدن، از خوردن غذا های شیرین خودداری کنید. چرا که حین خوابیدن، بدن به اندازه کافی بزاق به منظور ترمیم بخش های آسیب دیده دندان تولید نمیکند و به همین دلیل آسیب زیادی به دندان ها وارد میشود.

دقت داشته باشید که هر 6 ماه یکبار دندان های خود را نزد دندانپزشک بررسی کنید. دندانپزشک ضمن معاینه و بررسی تمامی دندان های شما، در صورت خرابی و یا نیاز به ترمیم اقدامات لازم را انجام داده و پوسیدگی بیش از حد دندان جلوگیری میکند.

سخن آخر

پرکردن دندان میتواند باعث بازیابی فعالیت سابق دندان شده و از خراب شدن بیشتر آن نیز جلوگیری میکند. با وجودی که مواد پرکننده ای که در این فرایند استفاده میشوند بسیار مقاوم میباشند و حدود 15 سال نیز طول عمر آنها تخمین زده میشود، ولی با قرار نیست تا آخر عمر در دهان ما باقی بمانند.

برخی از مواد پرکننده طول عمر بیشتری نسبت به دیگر مواد دارند. البته طول عمر آن تنها عاملی نیست که باید در نظر بگیرید. رنگ مواد، قیمت، محل قرارگیری دندان و… از جمله عواملی هستند که قبل از پرکردن دندان باید به آنها دقت کنید.

رعایت بهداشت بهترین روش برای محافظت از دندان های سالم و ترمیم شده است. در کنار آن نیز مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی سلامت دندان ها نیز کمک شایانی به یافتن دندان های در خطر خرابی میکند.