Last Updated on دسامبر 9, 2025 by دکتر سیده مریم حاکم زاده

تحلیل لثه وضعیتی است که طی آن بافت لثه به تدریج از سطح دندان فاصله می گیرد و بخشی از ریشه دندان آشکار می شود. این فرآیند می تواند نه تنها ظاهر لبخند شخص را تغییر دهد، بلکه در طول زمان مشکلاتی مانند حساسیت دندانی، آسیب پذیری بیشتر نسبت به پوسیدگی و حتی خطر از دست دادن دندان را به همراه داشته باشد. بسیاری از افراد تصور می کنند که تنها راه کنترل این وضعیت انجام جراحی است، اما در حقیقت روش های درمانی غیرجراحی تحلیل لثه متعددی وجود دارند که اگر بیماری در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود، می توانند به شکل قابل توجهی روند تحلیل لثه را آهسته تر نمایند یا مانع از پیشرفت آن شوند. در این مطلب، این دسته از درمان ها را با جزئیات بیشتری بررسی خواهیم کرد و توضیح خواهیم داد که چگونه می توانیم با مراقبت صحیح، سلامت لثه را برای مدت طولانی تری حفظ نماییم.

بیماری لثه چیست؟

بیماری لثه، که در دندانپزشکی با نام بیماری پریودنتال شناخته می شود، نوعی التهاب یا عفونت تدریجی در بافت نگهدارنده دندان است. این بیماری معمولا از تجمع پلاک، یعنی لایه ای بسیار نازک اما چسبنده از باکتری ها، آغاز می شود. اگر این پلاک روزانه از سطح دندان ها و خط لثه پاک نشود، به جرم سخت تبدیل خواهد شد و این جرم است که با تحریک لثه و ایجاد التهاب می تواند زمینه تحلیل تدریجی لثه را فراهم نماید. در مرحله اولیه بیماری، التهاب لثه ایجاد می شود و معمولا با کمی سوزش یا خونریزی در هنگام مسواک کردن همراه خواهد بود. با این حال، اگر درمان به موقع انجام نشود، این التهاب ساده به پریودنتیت تبدیل می گردد که مرحله خطرناک تری است و می تواند به استخوان نگهدارنده دندان آسیب برساند.

نشانه هایی که ممکن است نشان دهنده بیماری لثه باشند عبارتند از:

• مشاهده خونریزی لثه در زمان مسواک زدن و یا نخ دندان کشیدن
• احساس بوی بد دهان که از بین نمی رود.
• داشتن لثه های قرمز، متورم یا حساس
• تحلیل لثه و فاصله گرفتن از دندان ها
• لق شدگی دندان ها یا جابجایی آنها
• احساس درد دندان و لثه در هنگام جویدن غذا

دیدن هر یک از این نشانه ها هشداری است که به ما می گوید زمان مراجعه به متخصص فرا رسیده است.

علل تحلیل لثه کدامند؟

تحلیل لثه به دلایل مختلفی رخ می دهد و معمولا یک عامل به تنهایی نمی تواند باعث ایجاد آن شود. برخی از دلایل اصلی که نقش مهمی در بروز این مشکل دارند عبارتند از:

• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان: زمانی که به طور منظم از مسواک و نخ دندان استفاده نشود، پلاک روی دندان ها باقی خواهد ماند و در نهایت، باعث التهاب لثه و در نهایت عقب نشینی آن خواهد شد.
• ابتلا به بیماری لثه: مراحل شدیدتر بیماری پریودنتال می توانند به بافت لثه آسیب بزنند و موجب تحلیل شوند.
• عادات اشتباه مسواک زدن (اعمال فشار زیاد): اعمال فشار بیش از حد به دندان ها در هنگام مسواک زدن می تواند باعث فرسایش بافت نرم اطراف دندان شود.
• مصرف دخانیات: دخانیات جریان خون در بافت لثه را کاهش می دهند و باعث می شوند تا لثه نتواند خود را ترمیم نماید.
• تغییرات هورمونی: تغییرات شدید هورمونی در خانم ها در دوره هایی مانند بارداری یا یائسگی می توانند لثه را حساس تر و آسیب‌ پذیرتر نمایند.
• استعداد ژنتیکی: به طور کلی، ممکن است برخی از افراد به دلیل استعداد ژنتیکی مستعد بروز تحلیل لثه باشند.
• ابتلا به دندان قروچه: ساییدن یا فشردن دندان‌ها، به ویژه در هنگام خواب، فشار زیادی به لثه‌ها و دندان‌ها وارد می‌شود که در نهایت، این امر تحلیل لثه را به همراه خواهد داشت.
• آسیب‌های فیزیکی: هرگونه ضربه به دهان می‌تواند بافت لثه را تضعیف کرده و باعث تحلیل آن شود.
• عوامل ارتودنسی و ترمیمی: فشار بریس‌ها یا روکش‌های نامناسب دندانی می‌تواند لثه را تحریک و دچار تحلیل کند.
• اتصال نامناسب فرنوم: کشش مداوم ناشی از اتصال نامناسب عضلات لب به لثه، می‌تواند به مرور باعث تحلیل لثه شود.

عدم درمان تحلیل لثه با چه عواقبی همراه خواهد بود؟

مطمئن باشید که عدم درمان تحلیل لثه، عوارض بسیار جدی را برای سلامت دهان و دندان به همراه خواهد داشت. برای مثال، می‌توان به عوارض مهم زیر اشاره نمود:

• پوسیدگی دندان: یکی از مهمترین عوارض عدم درمان تحلیل لثه خواهد بود. در این شرایط، ریشه‌های دندان‌هایی که بیشتر در معرض دید هستند، بیشتر مستعد پوسیدگی خواهند بود.
• عفونت لثه: نیز یکی دیگر از عوارض می‌باشد. در این شرایط باکتری‌ها در شکاف بین دندان‌ها و لثه‌ها تجمع پیدا خواهند کرد، که این امر به عفونت لثه و آبسه منجر می‌گردد.
• از دست دادن دندان: نیز از عوارض تحلیل پیشرفته لثه است. این شرایط ساختارهای نگهدارنده دندان‌ها مانند لثه‌ها و استخوان‌ها را ضعیف می‌کنند. به طوری که عدم درمان به از دست دادن دندان منجر خواهد شد.
• حساسیت لثه: به یاد داشته باشید که عدم درمان تحلیل لثه به حساسیت بیشتر لثه منجر می‌شود. در این شرایط، دندان‌ها و لثه‌ها در برابر دما، لمس و برخی از غذاها بیشتر حساس می‌شوند.
• مشکلات زیبایی: عدم درمان تاثیر بسیار منفی بر ظاهر لبخندتان خواهد داشت؛ زیرا دندان‌ها بلندتر و ناهموارتر به نظر خواهند رسید.

اقدامات غیرجراحی برای درمان تحلیل لثه کدامند؟

برای درمان بیماری لثه، همیشه نیازی نیست سراغ گزینه‌های جراحی بروید. امروزه درمان‌های غیر جراحی بسیار موثری برای درمان بیماری‌های دهان و دندان، به ویژه در مراحل آغازین تشخیص بیماری‌ها، وجود دارند. درمان‌های غیرجراحی بیماری لثه در پلیموث، نیوهمپشایر، طیف گسترده ای از انواع راه‌حل‌های موثر را ارائه می‌دهد. این راه حل‌ها بر تمیز نمودن دندان‌ها، بهبود آنها و جلوگیری از عفونت بیشتر تمرکز دارند.

جرم‌گیری عمیق دندان‌ها (Scaling and Root Planing)

جرم‌گیری عمیق دندان‌ها یکی از درمان‌های رایج و شناخته شده برای مراحل اولیه بیماری لثه به شمار می‌رود. در این روش فرایند تمیزکاری عمیقی بر روی دندان‌ها انجام می‌شود. در واقع، در این فرایند نواحی از دندان‌ها و لثه را پاکسازی می‌نمایند که معمولا در نظافت روزانه نادیده گرفته می‌شوند.

1. جرم‌ گیری چیست؟

در طی فرایند جرم گیری دندان‌ها، پلاک و جرم تشکیل شده بر روی دندان‌ها، چه بالای خط لثه و چه زیر آن، برداشته خواهند شد. این امر مانع از گسترش عفونت و پیشرفت بیماری لثه خواهد شد.

جرم گیری عمیق دندان‌ها چیست؟

پس از جرم گیری اولیه، مرحله جرم گیری عمیق انجام خواهد شد که طی آن سطح ریشه دندان‌ها صاف خواهد شد. ریشه صاف باعث می‌شود تا باکتری‌ها نتوانند به راحتی به آن متصل شوند و در نتیجه احتمال آسیب بیشتر کاهش خواهد یافت.

مزایای جرم‌گیری سطحی و عمیق کدامند؟

برخی از مزایای جرم گیری سطحی و عمیق دندان‌ها عبارتند از:

• کاهش التهاب و تورم لثه
• فرایند چسبیدن مجدد لثه به سطح دندان را تسریع می‌بخشد.
• پیشگیری از تحلیل بیشتر استخوان و بافت لثه در دراز مدت
• محافظت دراز مدت از دندان‌ها و لثه‌ها به واسطه مراقبت‌های مناسب

مطلب مرتبط: ایرفلو چیست؟ مزایا و هزینه جرم گیری دندان با ایرفلو

2. درمان با تجویز آنتی بیوتیک

گاهی ممکن است دندانپزشک، برای کنترل هر چه بهتر عفونت‌های باکتریایی و کاهش این عفونت‌ها، اقدام به تجویز آنتی بیوتیک‌های مختلف نماید

بهترین زمان برای مصرف آنتی بیوتیک کی است؟

با توجه به شدت عفونت، می‌توان از آنتی بیوتیک‌ها برای از بین بردن مستقیم پاکت‌های لثه استفاده نمود یا به صورت خوراکی مصرف کرد.

چرا آنتی بیوتیک‌ها موثر می‌باشند؟

از اهمیت مصرف آنتی بیوتیک‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• 4. به حداقل رساندن میزان رشد و تکثیر باکتری‌ها
• 5. رفع عفونت‌های موجود در پاکت‌های لثه ای عمیق
• 6. تکمیل فرایند درمان‌های غیر جراحی مانند جرم گیری سطحی و عمیق

3. لیزر درمانی

لیزردرمانی یک روش مدرن و کم تهاجمی‌است که با استفاده از پرتوهای دقیق نور، بافت‌های بیمار و باکتری‌ها را بدون آسیب رساندن به بافت سالم، مورد هدف قرار می‌دهد.

برخی از مزایای لیزر درمانی به شرح زیر می‌باشند:

• کم تهاجمی‌بودن
• به حداقل رساندن میزان ناراحتی بیمار در حین و پس از انجام درمان
• تسریع روند بهبودی در مقایسه با روش‌های سنتی
• تسریع بازسازی بافت لثه

4. تنظیم بایت

گاهی ممکن است دندان‌ها لق شوند. در این شرایط محافظت از آنها در برابر فشارهای ناشی از جویدن و گاز گرفتن، به‌ویژه دندان‌قروچه یا فشردن دندان‌ها، اهمیت زیادی دارد.

در این روش، معمولا بخش بسیار اندکی از مینای سطح دندان با ظرافت زیاد تراش داده می‌شود تا میزان تماس بین دندان‌های بالا و پایین را به مقدار نرمال برسانیم. از این رو، میزان فشار وارد شده به دندان‌ها کاهش خواهد یافت. در نتیجه، لق شدگی دندان‌ها نیز به مراتب کاهش خواهد یافت. در برخی از موارد نیز با استفاده از بریس کوچک فلزی یا پلاستیکی، دندان‌ها را به یکدیگر متصل می‌نمایند تا به خوبی از آنها محافظت شود.گاهی نیز ممکن است نایت‌گارد تجویز شود تا از دندان قروچه پیشگیری گردد.

5. لیفت لثه با فناوری PRF

لیفت لثه با روش RejuvaGum را می‌توان به عنوان یک تکنیک نوآورانه به شمار آورد که برای بازسازی بافت لثه، دست به دامان توانایی طبیعی بدن می‌شود. در این روش از فیبرین غنی از پلاکت (PRF) استفاده می‌نمایند.

فرایند کار به شرح زیر می‌باشد:

ابتدا دندانپزشک مانند یک آزمایش خون ساده، نمونه کوچکی از خون بیمار را تهیه می‌نماید. سپس، نمونه خون را در دستگاه سانتریفیوژ قرار خواهد تا تا اجزای ترمیم‌کننده طبیعی آن جدا و غلیظ گردند. در مرحله بعد، PRF در نواحی تحلیل رفته لثه قرار خواهد گرفت و مانند یک داربست طبیعی عمل می‌نماید. در نهایت نیز بدن را به تولید بافت جدید و سالم لثه تحریک می‌کند.

این روش یک راهکار مدرن و زیست سازگار به شمار می‌رود که به واسطه توان ترمیمی‌طبیعی بدن، به بازیابی خط لثه کمک خواهد کرد.

6. درمان با روش  Guided Biofilm Therapy (GBT)

فراموش نکنید که در بسیاری از موارد، مؤثرترین راهکار برای کنترل بیماری‌های لثه، استفاده از یک روش پیشگیرانه و ملایم می‌باشد. روش  Guided Biofilm Therapy را به عنوان سیستم پیشرفته برای تمیزکاری حرفه ای دندان در نظر می‌گیرند. به ویژه اینکه این زوش برای تمیزکاری نواحی حساس از جمله بخش‌های تحلیل رفته در لثه، بسیار مناسب است.

در این روش، ترکیبی از آب گرم، هوای فشرده و پودر نرم به طور ملایم به سطح دندان‌ها تزریق می‌شوند تا بیوفیلم (پلاک و جرم چسبنده ای که در بروز بیماری‌های لثه نقش دارند) بدون آسیب به بافت لثه حذف گردند. این روش به قدری ملایم است که معمولا بدون نیاز به بی حسی انجام می‌شود و به عنوان یک روش حرفه ای و پیشرفته برای بهبود شرایط دندان‌ها، به عنوان بخش مهمی‌از برنامه‌های پریودنتال به شمار می‌رود. از این رو، به کنترل تحلیل لثه و حفظ سلامت آن کمک بزرگی خواهد کرد.

7. باندینگ کامپوزیت (صورتی)

این شیوه برای شرایطی ایده آل خواهد بود که بیمار نیازی به جراحی نداشته باشد. از این رو، می‌توان از آن به عنوان یک روش غیر جراحی برای درمان سریع تحلیل لثه نام برد. در این روش، دندانپزشک به منظور پوشاندن ریشه‌های نمایان دندان‌ها و همچنین زیباسازی خط لثه، از رزین همرنگ دندان یا همرنگ لثه استفاده خواهد کرد. از این روش می‌توان برای درمان شرایط زیر استفاده کرد:

• «مثلث‌های سیاه» ایجاد شده در بین دندان‌ها بر اثر تحلیل لثه
• کاهش حساسیت‌های دندانی
• بهبود ظاهر لبخند

اگرچه این روش مانع از پیشرفت تحلیل لثه نخواهد شد، اما به عنوان یک راه حل سریع برای بازیابی زیبایی دندان‌ها، همراه با مراقبت‌های اصولی مناسب معمولا ۵ تا ۱۰ سال دوام دارد.

اهمیت سبک زندگی مناسب و مراقبت‌های خانگی

درمان‌های غیرجراحی صرفا بخشی از روند مدیریت بیماری‌های لثه به شمار می‌روند. مراقبت‌های خانگی در پیشگیری از تحلیل لثه، نقش بسیار مهمی‌را برعهده دارند.

۱. پیروی از یک برنامه روزانه برای رعایت بهداشت دهان و دندان

• دو بار در روز و با استفاده از یک مسواک نرم، دندان‌هایتان را مسواک بزنید.
• برای تقویت هر چه بیشتر دندان‌هایتان، از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
• برای خلاص شدن از دست پلاک‌های بین دندانی، هر روز نخ دندان بکشید.
• برای کاهش باکتری‌های مضر، از دهانشویه ضد میکروبی استفاده نمایید.

۲. تغییرات رژیم غذایی برای تضمین سلامت لثه

• از مصرف غذاهای سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی، به ویژه ویتامین C و کلسیم، غافل نشوید.
• میزان مصرف تنقلات و نوشیدنی‌های شیرین را کمتر کنید؛ زیرا مصرف آنها به افزایش پلاک منجر خواهد شد.
• برای کمک به پاکسازی ذرات غذایی و باکتری‌ها، آب کافی بنوشید.

۳. برای کمک به سلامت بیشتر لثه‌ها از محصولات مناسب استفاده نمایید.

• مسواک‌های برقی در مقایسه با نمونه‌های دستی، می‌توانند در از بین بردن پلاک اغلب عملکرد بهتری داشته باشند. در واقع، پاکسازی دندان‌ها و لثه‌ها، با این مسواک‌ها عمیق خواهد بود.
• استفاده از   Water flossers برای پاکسازی پاکت‌های عمیق لثه را فراموش نکنید. این ابزار می‌تواند به بهبود بهداشت نواحی از دندان‌ها کمک کند که دسترسی به آنها دشوار است.
• دهانشویه‌های ضد باکتری نیز از دیگر مواردی می‌باشند که در کاهش و حذف باکتری‌هایی موثر خواهند بود که در ایجاد بیماری‌های لثه نقش زیادی دارند.

مزایای درمان‌های غیرجراحی کدامند؟

برای پیشگیری از پیشرفت بیماری‌های اولیه لثه، انتخاب روش‌های غیرجراحی مناسب مزایای زیادی دارد. در ادامه، به اهمیت این درمان‌ها خواهیم پرداخت، با ما همراه باشید.

1. کم تهاجمی بودن: این درمان‌ها بدون نیاز به برش یا بخیه انجام می‌شوند. از این رو، عوارض و ناراحتی کمتری را به همراه خواهند داشت و همچنین روند بهبودی سریع تر خواهد بود.
2. دوره نقاهت کوتاه‌تر: آنجایی که این درمان‌ها بدون برش بافت و جراحی انجام می‌شوند، زمان بهبودی بسیار کوتاه‌تر خواهد بود. از این رو، می‌توانید سریعتر به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید.
3. بهبود سلامت کلی: در صورتی که برای درمان بیماری‌های لثه زودتر اقدام کنید، از بروز مشکلات شدیدتر مانند تحلیل استخوان، در امان خواهید بود. حتی این امر می‌تواند خطر برخی از پیامدهای سیستمیک، مانند بیماری‌های قلبی، را نیز کاهش دهد. به طور کلی، سلامت لثه در سلامت عمومی‌ بدن نقش مهمی‌ را بر عهده دارد.

چه زمانی درمان‌های جراحی مناسب خواهند بود؟

درست است که درمان‌های غیرجراحی در بیشتر مواقع موثر می‌باشند، اما در برخی از شرایط ممکن است جراحی امرش ضروری باشد. اجرای گزینه‌های جراحی به موقع می‌تواند از بروز آسیب‌های بیشتر جلوگیری کند. در مواقع زیر انجام جراحی توصیه می‌شود:

1. در صورتی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر واقع نشوند.
2. لثه‌ها همچنان دچار تحلیل شوند و بخش اعظمی‌ از ریشه دندان نمایان گردد.
3. شاهد عمیق تر شدن حفره‌های اطراف دندان‌ها باشیم، که این امر نشان‌دهنده پیشرفت عفونت می‌باشد.
4. تحلیل استخوان به حد قابل‌ توجهی رسیده باشد.

در چنین شرایطی، روش‌هایی مانند جراحی فلپ، پیوند استخوان یا پیوند بافت نرم ممکن است امری ضروری باشند تا آسیب‌های موجود رفع و از دست دادن دندان‌ها جلوگیری شود. دندانپزشک با توجه به شرایط بیمار، گزینه‌های درمانی متنوع را توصیه می‌نماید.

آیا لثه‌ها قادر هستند تا دوباره به طور طبیعی رشد کنند؟

واقع بین باشیم! درست است که با انجام روش‌های غیرجراحی می‌توان سرعت تحلیل لثه را کاهش داد و در برخی از موارد به چسبندگی جزئی مجدد لثه کمک نمود، اما نمی‌توان به طور کامل بافت لثه  تحلیل رفته را بازسازی کرد. در واقع، هدف اصلی این درمان‌ها تثبیت وضعیت موجود، پیشگیری از تحلیل بیشتر و محافظت از دندان‌های طبیعی می‌باشد.

دوره بهبودی و مراقبت‌های پس از درمان

مدت زمان دوره بهبودی پس از درمان تحلیل لثه متاثر از نوع و گستره درمان می‌باشد. برای رسیدن به نتایج مطلوب، پیروی دقیق از توصیه‌های دندانپزشک امری ضروری است. برخی از توصیه‌های کلی پس از درمان عبارتند از:

• حفظ بهداشت دهان و دندان: مسواک‌ زدن آرام دو بار در روز، نخ‌ دندان‌کشیدن منظم و استفاده از دهانشویه ضد باکتری و غیرالکلی
• پرهیز از مصرف غذاهای سفت یا تند: در روزهای اولیه حتما از رژیم غذایی نرم استفاده نمایید. در این روزها از خوردن غذاهای تند، سفت یا ترد جدا خودداری نمایید؛ زیرا ممکن است ناحیه درمان را تحریک نمایند.
• انجام چکاپ‌های منظم: برای ارزیابی روند بهبود و انجام تمیزکاری‌های لازم حتما چکاپ‌های منظم خود را پیگیری نمایید.
• ترک دخانیات: همه ما می‌دانیم که سیگار و تنباکو روند بهبودی را مختل می‌کنند و مانع از دستیابی به نتایج مطلوب می‌شوند. از این رو، ترک آن‌ها برای موفقیت درمان ضروری است.
• کنترل میزان ناراحتی: در صورت وجود ناراحتی یا تورم، می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه یا کمپرس سرد استفاده نمایید. در این شرایط، حتما به توصیه‌های دندانپزشک خود پایبند باشید.
• کنترل دندان قروچه: درصورت ابتلا به دندان‌ قروچه، هر چه سریع تر اقدام به درمان آن نمایید.

به یاد داشته باشید کرد رعایت این موارد به حفظ سلامت لثه‌ها کمک بزرگی می‌کند و خطر تحلیل بیشتر لثه‌ها را کاهش می‌دهد.

نتیجه گیری

حفظ سلامت لثه‌ها نقش بسزایی در سلامت کلی دهان و دندان دارد. درمان‌های غیرجراحی را می‌توان به عنوان راهی مؤثر برای مدیریت بیماری لثه و البته بدون نیاز به روش‌های تهاجمی‌ در نظر گرفت. اگر علائمی‌مانند خونریزی، حساسیت یا تحلیل لثه را دارید، باید هر چه سریع تر اقدام به درمان نمایید.

در کلینیک دکتر حاکم زاده درمان نوین تحلیل لثه با لیزر انجام می پذیرد. جهت مشاوره و نوبت دهی با ما در ارتباط باشید.

سوالات متداول