التهاب لثه که یکی از اولین مراحل بیماری های لثه یا پریودنتیت است، التهاب بافت های اطراف دندان بوده و در نتیجه ی عدم رعایت صحیح بهداشت به وجود می آید. التهاب لثه یک بیماری شایع است اما شدت آن در اطراف مختلف متفاوت است. مشخصه های آن قرمز و متورم شدن لثه و خونریزی آن به هنگام مسواک زدن و یا نخ دندان کشیدن است. التهاب لثه مشابه با بیماری های پریودنتیت نیست اما اگر پیشرفت کند میتواند باعث ایجاد بیماری های جدی تر و بیماری های پریودنتیت شود.

زمانی که باقیمانده ی غذا با بزاق دهان و باکتری ترکیب میشوند، روی سطح دندان ایجاد پلاک میکند. اگر این پلاک با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مداوم از بین نرود ممکن است تبدیل به رسوب و سنگ شوند. از بین بردن این سنگ هم فقط توسط متخصصین خبره ممکن است.

درون هر دو سنگ و پلاک دندانی، باکتری تجمع میکند. اگر این باکتری از بین نرود، باعث بیماری و التهاب لثه میشود. این التهاب لثه ممکن است از لثه به استخوان ها نفوذ کرده و باعث ایجاد بیماری های پریودنتیت و تحلیل لثه شود.

تفاوت میان التهاب لثه و بیماری های پریودنتیت چیست؟

التهاب لثه زمانی به وجود می آید که سطح اطراف دندان ورم کند اما بیماری پریودنتیت زمانی ایجاد میشود که استخوان های زیر لثه عفونی شوند. پریودنتیت از واژه ی پریودنتال و یا “اطراف دندان” گرفته شده است و به ساختاری که دندان را پوشانده و از آن محافظت میکند، مانند لثه و استخوان های زیرین، اشاره دارد. پریودنتالوژی علم مطالعه ی ساختارهای دندان است.

مطالعه مطلب چرا لثه من در اطراف یک دندان متورم شده است؟ توصیه میگردد.

زمانی که استخوان های زیرین لثه عفونی شوند، لثه آرام آرام از دندان جدا شده و بین لثه و دندان فاصله ایجاد میشود. به این مشکل “از دست دادن ارتباط” میگویند. این فاصله محل خوبی برای تجمع باکتری و پلاک خواهد بود. از آنجایی که تمیز کردن این فاصله مشکل است، مشکلات لثه رفته رفته بیشتر میشوند. با پیشرفت این بیماری بافت لثه و استخوان ها از بین میروند. اینگونه دندان ها نیز لق شده و ممکن است از لثه جدا شوند.

علل التهاب لثه کدامند؟

عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان و تجمع باکتری و پلاک و همچنین عفونت لثه اصلی ترین دلایل بیماری های لثه هستند. اما عوامل دیگری نیز ممکن است به التهاب لثه بینجامند. در ادامه با چند عامل مهم آشنا میشویم:

• سیگار کشیدن و یا جویدن تنباکو از بهبود یافتن بافت لثه جلوگیری میکنند.
• دندان خراب، و یا نامرتب باعث ایجاد پلاک و سنگ شده و این پلاک و سنگ به سختی از بین میروند.
• تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری و یا یائسگی خطر ابتلا به التهاب لثه را افزایش میدهد. افزایش هورمون ها باعث میشود تا رگ های خونی در معرض حملات باکتریایی و شیمیایی قرار بگیرند. در دوران بلوغ، شیوع التهاب لثه بین 70 تا 90 درصد است.
• سرطان و درمان سرطان نیز فرد را در معرض عفونت و ابتلا به بیماری های لثه قرار میدهد.
• الکل سیستم ایمنی بدن را تضعیف میکند.
• استرس روی سیستم دفاعی بدن در مقابل حملات باکتریایی تاثیر منفی میگذارد.
• اگر لثه ها به خوبی توسط لب ها پوشانده نشوند، تنفس دهانی باعث تحریک و التهاب مزمن لثه ها میشود.
• رژیم های غذایی نامناسب مانند مصرف زیاد قند و کربوهیدارت و مصرف مقدار کمی آب باعث ایجاد پلاک دندانی میشود. به همچنین مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین سی نیز روی سلامتی فرد تاثیر مثبت دارد.
• دیابت روی گردش خون و توانایی بهبود لثه تاثیر منفی میگذارد.
• داروهایی مانند داروهای ضدتشنج خطر ابتلا به بیماری های لثه را افزایش میدهند.
• عدم مراقبت صحیح از دهان و دندان
• تولید بزاق به مقدار کم

آیا التهاب لثه به بوی بد دهان منجر میشود؟

بوی بد دهان یا هیلاتوزیس، به بیماری های لثه مرتبط است. باکتری های دهانی موجود در دهان گازهای شیمیایی به نام ترکیبات گوگرد آزاد میکنند که از دلایل بوی بد دهان است. بوی بد دهان به همچنین میتواند از پلاک های روی زبان نیز ناشی شود. زمانی که پلاک و سنگ با مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و درمان مناسب، از روی دندان ها و زبان پاک شوند، هیلاتوز نیز از بین خواهد رفت. این روش، ساده ترین روش از بین بردن بوی بد دهان است اما ممکن است مدت زیادی به طول بینجامد. فرد برای نتیجه گرفتن از این روش باید در انجام آن استمرار بورزد.

دلایل دیگر بوی بد دهان، دندان های خراب و خرد شده، خشکی دهان، تنفس دهانی، عمل بینی، عفونت در گلو و یا ریه، سنگ لوزه، سیگار کشیدن، مشکلات گوارشی و یا بیماری های سیستمیک مانند دیابت هستند.

بیماری و التهاب لثه چگونه شناخته میشود؟ عوامل و نشانه های آن کدامند؟

افراد مبتلا به بیماری های لثه یکی و یا چندی از عوامل و نشانه های زیر را دارند:

• لثه های قرمز و متورم که در زمان مسواک زدن و یا نخ دندان کشیدن به آسانی خونریزی میکنند.
• بوی بد دهان دائمی
• نقطه های سفید و یا پلاک روی لثه
• لثه ها جوری به نظر میرسند که گویی در معرض جدایی از دندان ها هستند.
• چرک بین لثه و یا فضای دندانی
• تغییر مدل قرار گرفتن دندان ها در کنار هم و یا ایجاد فاصله میان دندان ها
• لق شدن دندان ها و یا افتادن دندان ها
• تغییر در نحوه ی قرارگیری پروتزهای دندانی

علائم التهاب لثه شدید

زمانی که التهاب لثه شدت میگیرد، ممکن است مشکلات دیگری نیز به وجود بیایند. اگر التهاب لثه به بیماری های پریودنتیت منجر شود، فرد مبتلا ممکن است سلامت لثه های خود را از دست داده و لایه های لثه که روی دندان ها را پوشانده اند، از بین بروند. همچنین ممکن است حفره های عمیقی در اطراف دندان ایجاد شوند که مواد غذایی، پلاک و باقیمانده ی مواد غذایی را در خود ذخیره کنند.

اگر بیماری های پریودنتیت شدت پیدا کنند ممکن است بافت لثه و یا استخوان های فرد از بین رفته و دندان وی لق شده و یا بیفتد. این تغییرات ممکن است آرام آرام رخ داده و یا سریع اتفاق بیفتند و ممکن است روی تعدادی از دندان ها و یا کل فضای دهان تاثیر منفی بگذارند. اگر فرد بهداشت دهان و دندان را رعایت نکرده و وی دچار نقص ایمنی شود، ممکن است به التهاب لثه ی حاد دچار شود. (ANUG، که قبلا به آن دهان ترانشه میگفتند.) این وضعیت بسیار دردناک است و در آن لثه متورم شده، زخم شده و ممکن است بافت آن از بین برود.

ایمپلنت دندان هم میتواند سبب ایجاد بیماری های پری ایمپلنت شده و باکتری های ناشی از آن عامل تحریک، التهاب و تخریب لثه و استخوان های اطراف آن میشوند، درست همانند تاثیرات بیماری های پریودنتال روی دندان ها.

ممکن است که به التهاب لثه و یا بیماری پریودنتیت مبتلا باشید و هیچکدام از عوامل و نشانه های آن را نداشته باشید، پس بهتر است که به طور منظم برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک حافظ دهان و دندان های شماست و میتواند تمامی اطلاعات مورد نیاز در مورد بیماری و روش های تشخیص آن را به شما آموزش داده و اقدامات لازم در زمینه ی درمان التهاب لثه را ارائه دهد.

متخصصین دهان و دندان چگونه بیماری های لثه را شناسایی میکنند؟

روش ها و علائم و نشانه هایی که در ادامه آمده اند برای تشخیص بیماری های لثه در جلسات چکاپ مورد استفاده هستند:

• اندازه گیری لثه ها: دندانپزشک با استفاده از پروب پریودنتال عمق حفره های افراد دندان ها را حداقل سالی یکبار اندازه گیری میکند. عمق این حفره ها در لثه های سالم بین 1 تا 3 میلی متر است. اگر عمق حفره ها بیشتر باشد یعنی لثه ها بیمار هستند.
• عکس ایکس-ری: این عکس ها استخوان های زیرین را نمایش داده و مشخص میکنند که آیا استخوانی به بیماری پریودنتیت مبتلا است و یا خیر.
• بررسی حساسیت دندان ها: دندان های حساس نشان از عقب رفتن لثه های زیرین آن دندان ها میدهند.
• بررسی کردن دندان های لق شده: لق شدن دندان ها ناشی از، از بین رفتن استخوان های لثه و یا جویدن نامناسب.
• بررسی لثه ها: دندانپزشک ها لثه های قرمز، متورم و یا لثه های دچار خونریزی را بررسی میکنند.

درمان بیماری و التهاب لثه کدامند؟

درمان بیماری های لثه به معنای شناخت عوامل ایجاد کننده ی التهاب و از بین بردن آنها در افراد مستعد این بیماری هاست. بیشتر مشکلات مرتبط با لثه را میتوان با رعایت هر چه بهتر و بیشتر بهداشت دهان و دندان و بهره گرفتن از چکاپ های منظم از بین برد. اگر فرد به علت سیگاری بودن و یا ابتلا به دیابت در معرض ابتلا به التهاب لثه است،

باید برای درمان بیماری های لثه آن مشکلات اشاره شده را نیز درمان کند. بعد از رفع پلاک و سنگ دندان توسط دندانپزشک، فرد میتواند با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن پس از هر وعده ی غذایی، التهاب لثه را درمان کند. فرد میتواند با مشاوره گرفتن از دندانپزشک، دهانشویه های از بین برنده ی باکتری های دهانی نیز مصرف کند. مصرف دهانشویه به خصوص برای افراد مسن و افراد ناتوان که توانایی مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به درستی را ندارند، پیشنهاد میشود.

جرم گیری و جراحی فلپ در درمان التهاب لثه

افرادی که التهاب لثه در آنها منجر به بیماری های پریودنتیت و همچنین ایجاد حفره های عمیق غیرقابل تمیز کردن شده اند، بهتر است برای تمیز کردن این ناحیه های دهانی جرمگیری عمیق انجام دهند. به همچنین میتوان برای تمیز کردن تمامی سطوح دندان جراحی های درمانی مخصوص انجام داد.

این جراحی که به جراحی فلپ معروف است را میتوان جراحی کاهش دهنده ی فضای ایجاد شده به منظور تمیز کردن تمامی سطوح دهان به وسیله ی مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، دانست. این روش شامل بی حس کردن دندان ها و سپس ایجاد شکاف در آنها برای تمیز کردن دندان ها و حتی تغییر فرم استخوان هاست. سپس لثه ها به شکل اولیه ی خود بازگردانده شده تا حفره های ایجاد شده پر شوند.

گرافت های بافت نرم ریشه های دندان که بر اثر عقب رفتن لثه نمایان شده اند را میپوشانند. اینگونه حساسیت دندان ها کمتر شده و از سطوح ریشه که نرم تر هستند و تمیز کردن آنها مشکل است، محافظت میشود.

درمان با لیزر نیز روش درمانی دیگری برای بهبود سلامت لثه هاست. حفره های لثه با لیزر بافت نرم درمان میشوند تا باکتری های موجود در بافت ها از بین رفته، بافت های ناسالم پاکسازی شده و پروسه ی درمان سریع تر پیش برود.

کدام متخصصین بیماری های لثه را درمان میکنند؟

پریودنتیست ها دندانپزشکانی هستند که پس از اتمام دوره ی دندانپزشکی دوره های خاص دیگری را نیز گذارنده اند. این متخصصین روی ارزیابی، تشخیص و درمان بیماری های لثه و استخوان های اطراف آن تمرکز کرده اند. در موارد پیشرفته ی التهاب لثه و یا پریودنتیت، ممکن است که دندانپزشک پلاک های سطحی را از بین برده و سپس بیمار را به یک پریودنتیست ارجاع دهد.

پریودنتیست چندین روش جراحی و یا بدون جراحی را برای بهبود شرایط لثه پیشنهاد میدهد. متخصصین پریودنتیست به همچنین در درمان انواع بیماری های لثه و استخوان های زیرین، مانند پیوند لثه و استخوان، عمل جراحی زیبایی لثه و افزایش طول تاج مهارت دارند. از آنجایی که بیماری های لثه یکی از عوامل مهم از دست دادن دندان ها هستند، نقش پریودنتیست برای درمان این بیماری ها بسیار مهم خواهد بود.

چه داروهایی در درمان بیماری و التهاب لثه موثر هستند؟

میتوان با صحبت با دندانپزشک، کلرهگزیدین گلوکونات (پریدکس) که یک دهانشویه ی ضدعفونی کننده است را برای کاهش باکتری های عامل التهاب لثه استفاده کرد. به علاوه، میتوان از آنتی بیوتیک ها برای درمان بیماری های پریودنتیت بهره گرفت. پس از جرم گیری عمیق لثه و ریشه میتوان از ژل های PerioChip که حاوی کلرهگزیدین و یا داکسی سایکلین هستند، به منظور از بین بردن باکتری های موجود و کم کردن عمق حفره های پریودنتال استفاده کرد.

این روش های درمانی بسیار موثر هستند زیرا دارو به صورت آرام آرام و در مدت زمان هفت روزه تاثیر خود را خواهد گذاشت. داروهایی دیگری مانند زیلوکائین و NSAID ممکن است برای کاهش درد در طول درمان و پس از درمان موثر واقع شوند.

درمان های خانگی و روش های طبیعی برای از بین بردن بیماری و التهاب لثه

شواهد نشان میدهند که برخی از درمان های خانگی و طبیعی تاثیر مثبتی روی التهاب لثه میگذارند.

• چای سبز دارای خاصیت ضدالتهابی است.
• هیدروژن پراکسید وقتی به عنوان دهانشویه و یا ژل مصرف میشود میتواند تاثیر گذار باشد، اما این ماده نباید قورت داده شود.
• قرقره کردن آب و نمک میتواند زخم های بافت های دهان را التیام ببخشد.
• مسواک زدن با محلول جوش شیرین و آب میتواند باعث کاهش اسیدهای دهانی و بهبود بافت لثه شود.
• مصرف روغن (شستشو و یا قرقره کردن): شواهد کمی نشان میدهند که روغن کنجد و روغن نارگیل میتوانند به کم کردن باکتری های دهانی کمک کنند، این مورد به تازگی مورد توجه قرار گرفته است و افرادی نیز از فواید این روغن ها بهره گرفته اند.

آیا میتوان التهاب لثه را به طور کامل درمان کرد؟

زمانی که عوامل ایجاد کننده ی التهاب لثه شناسایی شدند و بیمار بهداشت دهان و دندان را بهتر رعایت کرد و از درمان های صحیح نیز بهره گرفت، میتوان از ایجاد التهاب لثه جلوگیری کرد. اگر درمان بلافاصله پس از ایجاد التهاب لثه انجام بپذیرد، پروسه ی درمانی بهتر و سریع تر انجام میشود.

در این مرحله فرد فقط به درمان های ساده و همچنین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بیشتر نیاز دارد. اما زمانی که باکتری های دهانی شخص را مبتلا به بیماری پریودنتیت کنند، فرد در معرض از دست دادن بافت های لثه و استخوان و همچنین از دست دادن دندان قرار میگیرد. پس بهتر است که التهاب لثه هر چه سریعتر درمان شوند.

آیا بیماری های لثه به مشکلات جسمی دیگر نیز مرتبط هستند؟

تلاش های زیادی برای پیدا کردن ارتباط میان مشکلات لثه و دیگر مشکلات جسمی مانند بیماری های قلبی، سکته و آلزایمر انجام گرفته است. با مقایسه ی باکتری ایجاد کننده ی پلاک دهان و باکتری ایجاد کننده ی بیماری های قلبی، مشخص شده است که این باکتری ها به هم مرتبط هستند، اما دانشمندان هنوز قادر به پیدا کردن رابطه ی علت و معلولی بین آنها نشده اند.

بر طبق گزارشات آکادمی امریکایی پریودنتالوژی، باکتری های ایجاد کننده ی بیماری های پریودنتال نقش مهمی در ابتلای فرد به آلزایمر ایفا میکنند. تایید و یا تکذیب این نظریه ها ممکن نیست، به همین دلیل به شما پیشنهاد میکنیم تا با مراقبت از لثه های خود، جسم خود را سلامت نگه دارید.

اگرچه اثبات اینکه کدام بیماری ها از التهاب لثه ناشی میشوند، مشکل است اما ثابت شده است که بیماری های جسمی سبب ایجاد بیماری های لثه نیز میشوند. اگر فرد داروهای مصرفی خود را تغییر دهد باید از پزشک و یا دندانپزشک خود در مورد تاثیر داروهای جدید روی دهان و دندان سوال کند. سلامت دهان و دندان با ابتلای فرد به هرگونه بیماری ممکن است به سرعت به خطر بیفتد.

بیماری های لثه در کودکان چگونه درمان میشوند؟

کودکان باید در پایان دوازده ماهگی شروع به مسواک زدن دندان های خود بکنند. تمامی سطوح دندان و لثه ها باید مسواک زده شوند. زمانی که فاصله ی بین دندان ها کم و کمتر شود، نخ دندان کشیدن هم به مسواک زدن اضافه میشود. در ابتدا پدر و مادرها باید به طور روتین برای کودکان مسواک بزنند تا کودکان به این عمل عادت کنند.

زمانی که کودک به اندازه ی کافی بزرگ شد که بتواند خودش مسواک بزند و نخ دندان بکشد، پدر و مادر باید این اعمال را به خود او واگذار کنند اما او را زیر نظر بگیرند که کودک به درستی مسواک بزند و نخ دندان بکشد. انجمن دندانپزشکی امریکا بیان کرده است که کودک هر ساله باید برای چکاپ نزد دندانپزشک برده شود. انجام دادن این کارها میتواند از ابتلای کودک به بیماری های لثه جلوگیری کند.

در دوره ی بلوغ ممکن است نوجوانان به علت تغییرات هورمونی در بدن به التهاب لثه مبتلا شوند. والدین باید مراقب باشند تا نوجوانان بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنند و به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنند تا از ابتلا به بیماری های دهان و دندان جلوگیری شود.                                                        

التهاب لثه در بارداری چگونه درمان میشوند؟

بسیاری از خانم های باردار تصور میکنند که برای داشتن کودکی سالم نباید به دندانپزشک مراجعه کرد، اما فراموش میکنند که باید سلامت دهان و دندان در بارداری را به خوبی حفظ کنند. در دوران بارداری خانم ها در معرض ابتلا به التهاب لثه هستند. به دلیل افزایش هورمون ها در بدن در دوره ی بارداری، بافت های لثه بیشتر در خطر حمله ی باکتری ها و دیگر عوامل بیماری زا هستند. ممکن است که خانم های بارداری حتی در صورت رعایت بهداشت دهان و دندان نیز دچار خونریزی و ورم لثه شوند. بهتر است برای جلوگیری از خطرات احتمالی بهداشت دهان و دهان هرچه بیشتر و بهتر انجام بگیرد.

آیا میتوان از ابتلا به التهاب لثه جلوگیری کرد؟

در بسیاری از موارد جلوگیری از التهاب لثه و بیماری های پریودنتیت ساده است. میتوان با کنترل پلاک از ابتلا به بیماری های لثه جلوگیری کرد. با مسواک زدن مداوم میتوان پلاک های روی سطح دندان را پاک کرد و به همچنین با نخ دندان کشیدن میتوان پلاک های بین دندانی ناشی از باقیمانده های غذا را از بین برد. با استفاده از مسواک های برقی میتوانید به تمامی سطوح دندان دست پیدا کنید. استفاده از دهانشویه پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن نیز به کاهش باکتری های عامل التهاب لثه کمک میکند.

علاوه بر این روش های محافظت از دهان و دندان، موارد دیگری نیز وجود دارند که میتوانند در کاهش/افزایش خطر ابتلا به بیماری های لثه کمک کننده باشند.

• خواب/استرس: سیستم ایمنی نقش مهمی در کنترل بیماری ها دارد، و خواب کافی و کاهش استرس نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به بیماری های لثه دارند.
• ترک سیگار: افراد سیگاری بیشتر به بیماری های لثه و پریودنتیت مبتلا میشوند. ترک تنباکو به داشتن لثه های سالم کمک زیادی میکند.
• ارتودنسی: پاک کردن پلاک ها از روی دندان های سالم و مرتب بسیار ساده تر از پاک کردن آنها از دندان های نامرتب است. ارتودنسی به افراد در داشتن لثه های سالم کمک میکند.
• رژیم: کاهش مصرف مواد قندی و کربوهیدارت که عامل ایجاد پلاک هستند، از رشد پلاک جلوگیری میکند. مصرف غذاهای سالم سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و بدن را برای مبارزه با عفونت ها آماده میکند.

بهترین خمیر دندان برای پیشگیری از ابتلا به التهاب لثه کدام است؟

نقش خمیر دندان پاک کردن پلاک های دندانی که منبع تجمع و رشد باکتری هستند و باعث ایجاد التهاب لثه و خرابی دندان میشوند، است. هر خمیر دندانی اگر به طور مرتب مصرف شود، این نقش را ایفا میکند. هر نوع فلوراید موجود در خمیر دندان مخصوصا فلوراید خانگی برای کشتن باکتری های دهانی مفید است. ترکیبات دیگری نیز درون خمیر دندان وجود دارد که در صورت مصرف صحیح پلاک ها را از بین میبرد.

عوامل ساینده مانند سیلیکات و کرنبات کلسیم نیز به از بین بردن پلاک های چسبناک کمک میکنند. سدیم لوریل سولفات (SLS) ماده ی شوینده ی موجود در خمیر دندان است که باعث کف کردن آن میشود. میزان سدیم لوریل سولفات در خمیر دندان های مختلف متفاوت است، و مقدار زیاد SLS برای افرادی که دهان خشک دارند و تولید بزاق در آنها کم است، مضر خواهد بود. برخی از خمیر دندان ها حاوی مواد کنترل کننده ی پلاک مانند پیروفسفات و سیترات روی هستند که از چسبیدن پلاک به دندان پس از مسواک زدن جلوگیری میکنند. مصرف خمیر دندانی که حاوی این مواد است به فرد در بهبود سلامت دهان و دندان کمک میکند.

آیا بیماری های لثه مسری هستند؟

با اینکه بیشتر عوامل ابتلا به التهاب لثه و بیماری های پریودنتیت به خود بیمار مرتبط هستند، اما برخی تحقیقات نشان میدهند که این بیماری های دهان و دندان ممکن است از پدر و مادر به کودک و یا بین زوجین مسری باشد.